(۷۸۰) سوال: اگر کسی بدون وضو، قرآن را تلاوت کند، اما به آن دست نزند، چه حکمی دارد؟

جواب:

تلاوت قرآن بدون وضو، جایز بوده و اشکالی در آن نیست. اما اگر جُنُب باشد، جایز نیست قرآن بخواند. بلکه اول باید غسل نموده و بعد اگر خواست قرآن بخواند.

اما در مورد جواز قرآن خواندن زنی که در عادت ماهانه به سر می‌برد، بین علما اختلاف وجود دارد. برخی گفته‌اند: حرام است و دلیلشان احادیثی است که در این مورد آمده.

عده‌ی دیگری می‌گویند: حرام نیست؛ چون احادیثی که در این زمینه وارد شده، یا صحیحند، اما صریح نیستند و یا صریحند و صحیح نیستند و حدیث صحیحِ صریحی وجود ندارد که دلالت بر منع تلاوت قرآن توسط زنی داشته باشد که در عادت ماهانه به سر می‌برد. بر این اساس، چنین زنی می‌تواند قرآن بخواند. اما به نظرم، شرط احتیاط این است که قرآن را فقط در صورتی بخواند که ضرورتی وجود داشته باشد: مثل زنی که تلاوت روزانه‌اش را می‌خواهد بخواند، یا زنی که به فرزندانش قرآن می‌آموزد، یا زنی که می‌ترسد اگر آن مقدار قرآنی که حفظ کرده را تکرار نکند، فراموش می‌کند، یا زنی که امتحان قرآن دارد یا مسائل مشابه به اینها که حاجت، اقتضا کند زن قرآن بخواند. در این صورت اشکالی ندارد که قرآن بخواند. اما اگر فقط برای اجر و پاداش می‌خواهد قرآن بخواند، احتیاط این است که بنا بر قول اکثر علما، چنین نکند.

اما قول صحیح در مورد لمس مصحف این است که جز با وضو، لمس آن جایز نیست. دلیل آن نیز فرموده‌ی پیامبرﷺ در روایت مشهور عمرو بن حزم رضی الله عنه است: «و جز شخصِ با وضو، قرآن را لمس نکند»،^[۱] که منظور از طاهر در اینجا، یعنی با وضو؛ به دلیل این آیه: {مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلَكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ} [مائده:۶]: (الله نمی‌خواهد بر شما سختی بیندازد، اما می‌خواهد شما را پاکیزه گردانده و نعمتش را بر شما تمام کند، شاید که شکر به جای آورید). این آیه نشان می‌دهد انسان تا زمانی که وضو نداشته باشد، طاهر نیست.

اما اینکه طاهر را به غیر مومن معنی کنیم، درست نیست. چرا که به کار بردن لفظ طاهر برای مومن، تعبیر رایجی نبوده است و هر کس که قرآن و سنت را کاویده باشد، می‌بیند که در آنها از مومن با اسم ایمان و تقوا و دیگر الفاظ شبیه به اینها تعبیر شده است. اما تا جایی که می‌دانیم، جایی نیست که از مسلمان و مومن با لفظ طاهر تعبیر شده باشند.

* * *

^[۱] الموطأ مالک: حدیث شماره (۴۶۹). المعجم الکبیر طبرانی: (ج۱۲، ص۳۱۳، حدیث شماره ۱۳۲۱۷). المعجم الصغیر طبرانی: (ج۲، ص۲۷۷، حدیث شماره ۱۱۶۲) از عبدالله بن عمر رضی الله عنهما با این لفظ: «لا يَمَسُّ القُرآنَ إلَّا طاهِرٌ». هیثمی گفته: رجال سند همه ثقه هستند، و آلبانی آن را صحیح دانسته است.