سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

(۷۳۲) تفسیر به رأی و راسخان در علم

(۷۳۲) سوال: آیا تفسیر به رأی کار هر شخصی است یا فقط کسانی که در علم، راسخ هستند می‌توانند چنین کاری کنند؟ دلیل آن چیست؟

جواب:

تفسیر به رأی چه برای علما و چه برای دیگران جایز نیست. کسی که قرآن را تفسیر به رأی کند، در واقع دارد جایگاه خود را در جهنم آماده می‌کند. معنای تفسیر به رأی این است که انسان، قرآن را بر اساس نظر خود تفسیر کند، نه بر اساس مقتضایی که بر آنها دلالت دارد.

اما تفسیر به اقتضای دلالت: اگر انسان توانش را داشته باشد؛ یعنی به زبان عربی آگاه بوده و علم اصول فقه و قواعد آن را بلد باشد، در این صورت اشکالی ندارد که قرآن را بنا بر چیزی که مقتضای آیات است، تفسیر نماید. اما اگر علم نداشته باشد، جایز نیست قرآن را تفسیر کند؛ زیرا این کار بسیار خطرناک است. کسی که قرآن را تفسیر می‌کند، در واقع دارد از جانب الله سبحانه و تعالی سخن می‌گوید. پس باید خیلی مواظب باشد که قرآن را بر خلاف مراد و مقصود الله سبحانه و تعالی ترجمه نکند. این کار بسیار خطیر است.

***

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل كل شخص يفسر القرآن برأيه أم الراسخون في العلم فقط ؟ وما الدليل على ذلك مأجورين؟

فأجاب رحمه الله تعالى: نعم، التفسير بالرأي لا يجوز، لا لأهل العلم ولا لغيرهم، ومن قال في القرآن برأيه فليتبوأ مقعده من النار. ومعنى التفسير بالرأي: أن الإنسان يُحمِّل معاني كتاب الله -عز وجل- على ما يراه، لا على ما تقتضيه دلالتها.

وأما التفسير بمقتضى الدلالة: فإن كان عند الإنسان قدرة على ذلك، بحيث يكون عنده علم من اللغة العربية، وعلم من أصول الفقه وقواعد الملة فلا بأس أن يفسر القرآن بما يقتضيه ذلك، وإن لم يكن عنده علم فإنه لا يجوز أن يفسره؛ لأن الأمر خطير، ومُفسِّر القرآن مترجم عن الله -سبحانه وتعالى- فليحذر أن يترجم كلام الله بما لا يريده الله، فإن الأمر شديد وعظيم.

مطالب مرتبط:

(۷۳۵) کتابهای توصیه شده در زمینه‌ی تفسیر

(۷۳۵) سوال: چه توصیه‌ای دارید به کسی که می‌خواهد کتاب‌های تفسیر را مطالعه نماید؟ خصوصا که برخی از این کتاب‌ها، صفات الله تعالی را تحریف کرده‌اند؟! جواب: توصیه می‌کنم از همه‌ی کتب تفسیری که در آنها تحریف صفات وجود دارد، دوری نماید و بعدها که خوب در تفسیر پخته شد و خواست ببیند چگونه عده‌ای […]

ادامه مطلب …

(۷۴۴) معنی دو آیه در سوره‌ی طه

(۷۴۴) سوال: معنی این فرموده‌ی الله تعالی چیست: {وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى * قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَى وَقَدْ كُنْتُ بَصِيرًا * قَالَ كَذَلِكَ أَتَتْكَ آيَاتُنَا فَنَسِيتَهَا وَكَذَلِكَ الْيَوْمَ تُنْسَى} [طه: ۱۲۶-۱۲۴]: (و هر كه از ياد من روی بگرداند، زندگی تنگی خواهد داشت * و روز […]

ادامه مطلب …

(۷۳۶) نصیحتی برای خواننده‌ی کتب تفسیر

(۷۳۶) سوال: من برخی از کتاب‌های تفسیر را مطالعه می‌کنم. اما ترسم این است که در بعضی از آنها چیزهایی مخالف با عقیده‌ی اهل سنت و جماعت وجود داشته باشد. چه نصیحتی به من دارید؟ جواب: برخی از مفسرین بر مذهب کسانی هستند که نصوص متعلق به صفات الله تعالی را از دلالت ظاهری‌اش خارج […]

ادامه مطلب …

(۷۳۴) تفسیر قرآن بر اساس ظن و گمان شخصی

(۷۳۴) سوال: گاهی پیش می‌آید که تفسیر آیه یا کلمه‌ای در قرآن از ما سوال می‌شود و ما آیه را بر اساس ظنّ غالب خود تفسیر می‌کنیم. آیا این کار اشکالی دارد؟ جواب: اگر کسی که آیه را بر حسب ظن غالب خود تفسیر می‌کند، به زبان عربی آشناست، اشکالی ندارد. اما اگر بخواهد با […]

ادامه مطلب …

(۷۳۷) کدام یک از تفاسیر را بخوانم؟

(۷۳۷) سوال: توصیه می‌کنید کدام یک از کتاب‌های تفسیر را بخوانیم؟ جواب: کتاب‌های تفسیر در واقع بسیار زیاد و مختلف هستند و علما هر کدام به جنبه‌ای از جنبه‌های قرآن کریم پرداخته‌اند: برخی تفسیرشان بیشتر در مورد معانی قرآن است و کاری به إعراب و بلاغت و امثال آن ندارند. برخی دیگر بیشتر به مسائل […]

ادامه مطلب …

(۷۳۳) تفسیر آیه با توجه به سیاق آن

(۷۳۳) سوال: وقتی کسی تفسیر آیه‌ای را از من می‌پرسد و من بلد نیستم، آیه را با توجه به سیاقی که دارد، تفسیر می‌کنم. آیا این کار جایز است یا تکلّف به شمار می‌رود؟ جواب: اگر طالب علم باشی و به لغت عربی آشنایی دارد و بر همین اساس به سوال کننده پاسخ دادی؛ یعنی […]

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه