(۷۳۰) آیات ناسخ و منسوخ کدامند

(۷۳۰) سوال: آیات ناسخ ومنسوخ کدام‌ها هستند؟

جواب:

نمی‌شود اینجا به همه‌ی آنها اشاره کرد و نیاز به یک مجلس علمی دارد. اما مساله‌ای که وجود دارد: برخی از اهل علم در مساله‌ی نسخ، تساهل به خرج می‌دهند؛ در مساله‌ای که آیه برای تخصیص آمده، می‌گویند نسخ است در حالی که چنین نیست. گر چه در عُرف متقدمین به این مساله نسخ می‌گفته‌اند – یعنی تخصیص را نسخ می‌نامیده‌اند – اما برخی از مردم در مورد معنای اصطلاحی نسخ، تساهل به خرج می‌دهند؛ می‌بینی که آیات و احادیث زیادی را در باب آیات منسوخ آورده، در حالی که امکان جمع بین ادله وجود دارد. همچنین احکامی که منسوخ شده‌اند از ده حکم یا کمی بیشتر، تجاوز نمی‌کنند. پس اینکه برخی علما هر گاه از جمع بین دو نصّ عاجز شدند، می‌گویند منسوخ است، نوعی سهل انگاری در نسخ است و سهل انگاری در این زمینه به همین راحتی نیست؛ زیرا لازمه‌ی آن باطل نمودن یکی از دو نصّ است و باطل کردن نصّ، کاری دشوار است و به راحتی امکان پذیر نیست. بنا بر این واجب است تا جای ممکن، بین ادله جمع‌بندی کرد. اگر جمع بین دو نصّ امکان پذیر نبود، به تاریخ نگاه می‌شود و حتما باید انسان به تاریخ آگاهی داشته باشد؛ در این صورت حکمی که اول آمده، منسوخ بوده و حکمی که بعدا آمده ناسخ به شمار می‌رود.

***

تعداد بازدید: 6

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما هي الآياتُ النَّاسِخَةُ وَالْمَنْسُوخَةُ؟

فأجاب -رحمه الله تعالى-: لا يُمْكِنُ الإحاطة بها، هذه لها تَجْلِسُ عِلْمٍ، لكن هنا مسألة: و وهي، أن بعض أهل العلم -رحمهم الله – يتساهلون في مسألة النَّسْخِ، فقد يكون الأمر ليس بنسخ، بل هو تخصيص، ويقولون إنه نَسْخُ. وهذا – وإن كان يُطلَقُ عليه اسمُ النَّسْخِ في عرف الْمُتَقَدِّمِينَ- أي إنهم يُسَمُّونَ التَّخْصِيصَ نَسْخًا – لكنَّ النَّسْخَ بالمعنى المصطلح عليه بعض الناس يَتَسَاهَلُ فيه، فَتَجِدُهُ يَعُدُّ آياتٍ كثيرةً منسوخة، وأحاديث كثيرة منسوخة، مع إمْكَانِ الْجَمْعِ، والأحكام المنسوخة لا تتجاوز عشرة أحكام أو تزيد قليلا. فما يفعله بعض العلماء -رحمهم الله – من كونه كلما عَجَزَ عن الجمع بين النصين قال: منسوخ – فهذا تَهَاوُنُ فِي النَّسْخ، والتَّهَاوُنُ في النَّسْخِ ليس بالأمر الْهَيِّنِ؛ لِأَنَّ لَازِمَهُ إِبْطَالُ أَحَدِ النَّصَّيْنِ، وَإِبْطَالُ النَّصَّ أَمْرٌ صَعَبٌ لا يُمْكِنُ، فالواجب الْجَمْعُ مَا أَمْكَنَ، فَإِذا تَعَذَّرَ الْجَمْعُ نَظَرْنَا إلى التاريخ، ولا بد من عِلْمِ التاريخ، فالْمُتَقَدِّمُ مَنْسُوخٌ، وَالْمُتَأَخَّرُ نَاسِخ.

مطالب مرتبط:

(۷۳۱) آیه رجم و سنگسار در قرآن

(۷۳۱) سوال: خطبه‌ای از عمر بن خطاب رضی الله عنه خواندم که در آن می‌گوید: «همانا الله تعالی محمدﷺ را به حق مبعوث کرد، و بر او قرآن را نازل نمود، پس در بین آیاتی که الله بر او نازل کرد، آیه‌ی رجم (سنگسار) بود که ما آن را خوانده و حفظ کرده و فهمیدیم. […]

ادامه مطلب …