(۶۰۵) سوال: ‌ای شیخ بزرگوار! واجبات و وظایف ما در برابر صحابه‌ی گرانقدر رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم چیست؟

جواب:

بر ما واجب است آنان را دوست داشته باشیم، به آنان احترام بگذاریم، از آبروی ایشان دفاع کنیم، در برابر اختلافات و درگیری‌هایی که بینشان رخ داده سکوت کرده و کسی که به آنان دشنام دهد را به نفاق، متهم کنیم؛ زیرا تنها کسی جرأت دشنام و توهین به صحابه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم را خواهد داشت که در نفاق، فرو رفته و غوطه‌ور شده باشد، پناه بر الله! وگرنه چگونه ممکن است کسی صحابه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم را دشنام دهد در حالی ‌که پیامبر ﷺ فرموده است: «خَيْرُ الناس قَرْني، ثمَّ الذين يَلُونهم، ثمَّ الذين يَلُونهم»: (بهترین مردم، مردمان نسل و زمان من هستند، سپس کسانی ‌که بعد از آنان می‌آیند و سپس کسانی ‌که بعد از آن‌ها می‌آیند) همچنین فرمود: «لاَ تَسُبُّوا أصحَابِي»[۱] : (یارانم را دشنام ندهید) همچنین دشنام و ناسزاگویی به صحابه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم، طعنه و توهین به صحابه، رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم توهین به شریعت، توهین به رسول الله ﷺ و توهین به حكمت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است؛ توهین به صحابه که واضح است. توهین به شریعت است زیرا ناقلان و راویان دین و شریعت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ صحابه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم هستند و اگر ناقلان شریعت، واقعا چنان باشند که دشنام داده می‌شوند، هیچ اعتماد و اطمینانی به شریعت برای مردم نمی‌ماند؛ برخی از افراد (پناه بر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آنان را فاجر، کافر و فاسق می‌خوانند و پروایی ندارند که بهترین صحابه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم یعنی ابوبكر رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ و عمر رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ را دشنام می‌دهند! توهین به رسول الله ﷺ است چون ارزش و اعتبار یک فرد با دوست و همراه او سنجیده می‌شود؛ به همین خاطر است که وقتی مردم می‌بینند شخصی با انسان فاسق و بدکاری نشست و برخاست می‌کند، ارزش و اعتبارش نزدشان کم می‌شود. در حدیث پیامبر ﷺ آمده که ایشان فرموده است: «المَرءُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ فَليَنظُر أَحَدُكُم مَن يُخالِلُ»[۲] : (انسان بر دین دوست خویش است؛ پس هر کدامتان بنگرد که با چه کسی دوستی می‌کند) همچنین در سخن حکیمانه‌ی مشهور می‌خوانیم که شاعر چنین می‌سراید:

عَنِ المَرءِ لا تَسأَل وَسَل عَن قَرينَهُ             فَكُلُّ قَرينٍ بِالمُقارِنِ يَقتَدي

درباره‌ی خوِد شخص پرس و حو مکن؛ بلکه درباره‌ی دوستش بپرس زیرا هر دوستی به دوست و همراه خویش اقتدا می‌کند.

همچنین توهین به حکمت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است؛ از این جهت که آیا از حكمت است که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ برای بهترین بنده‌اش محمد ﷺ یاران و همراهانی فاجر، کافر و بد کاری را برگزیند؟

[۱] صحیح بخاری: كتاب المناقب، باب قول النبي ﷺ لو كنت متخذا خليلا»، شماره (٣٦٧٣) / صحیح مسلم: كتاب فضائل الصحابة – رضي الله تعالى عنهم، باب تحريم سب الصحابة، شماره (٢٥٤٠).

[۲] سنن أبوداود: كتاب الأدب، باب من يُؤْمَرُ أن يجالس، شماره (٤٨٣٣) / سنن ترمذی: كتاب الزهد، شماره (۲۳۷۸) همچنین ترمذی گفته است: (هذا حديث حسن غريب) / مسند احمد: (٣٠٣/٢، شماره ٨٠١٥).