چهارشنبه 23 ربیع‌الثانی 1447
۲۳ مهر ۱۴۰۴
15 اکتبر 2025

(۵۷۹) حکم شرع در مورد تصوف

(۵۷۹) سوال: کتاب‌های زیادی درباره‌ی تصوف نزد ما وجود دارد؛ به نظر شما حکم شرع در مورد تصوف و این کتاب‌ها چیست؟

جواب:

دیدگاهم درباره‌ی تصوف، همانند دیدگاهم در مورد سایر بدعت‌هایی است که در اسلام نوآوری شده است که رسول الله ﷺ آن را چنین برای امتش بیان نموده است: «فَعَلَيكُم بِسُنَّتِي وَسُنَةِ الخُلَفَاءِ المهدیّین الرَّاشِدِينَ، تَمَسَّكُوا بِهَا وَعَضُّوا عَلَيهَا بِالنَّواجِذِ، وَإيَّاكُم وَمُحدَثَاتِ الأمُورِ، فَإنَّ كُلَّ مُحدَثَةٍ بِدعَةٌ، وَكُلَّ بِدعَةٍ ضَلاَلَةٌ»: (به سنت من و خلفای راشدین و هدایت یافته‌ی من پایبند باشید؛ به آن متمسک باشید و چنگ بزنید. از نوآوری‌ها دوری کنید که هر نوآوری، بدعت است و هر بدعتی گمراهی است).

بنابراین تصوفی که مخالف و مغایر با روش رسول الله ﷺ باشد، بدعت و گمراهی است که بر مسلمان واجب است از آن دوری کند و راه رسیدن برای الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را از کتاب الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ و سنت رسول الله ﷺ بگیرد؛ اما جمع‌آوری و مراجعه به كتاب‌های صوفيه جایز نیست مگر برای کسی‌که می‌خواهد بدعت‌های آنان را بشناسد تا به باطل و شبهات آنان پاسخ دهد که در این صورت، فایده‌ی ارزشمندی برای وی در آن وجود دارد که همان مبارزه با این بدعت‌ها است تا مردم از آن در امان باشند. بدیهی است که خواندن کتاب‌های صوفیه و دیگر بدعت‌گزاران برای شناخت بدعت‌هایشان و پاسخ به آن‌ها پسندیده است اگر پژوهش‌گر اطمینان داشته باشد که با مراجعه به این کتاب‌ها، دچار انحراف نخواهد شد.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة غريبة الأصلاني من محافظة بيالي بالعراق: عندنا الكثير من كتب التصوف، فما رأي الشرع في نظركم في هذه الكتب

وفي التصوف؟

فأجاب رحمه الله تعالى: نظري في التصوف كغيره مما ابتدع في الإسلام ما بينه رسول الله صلى الله عليه وسلم لأمته؛ حيث قال: «فَعَلَيْكُمْ بِسُنَّتِي وَسُنَّةِ الْخُلَفَاءِ الْمَهْدِيِّينَ الرَّاشِدِينَ، تَمَسَّكُوا بِهَا وَعَضُّوا عَلَيْهَا بِالنَّوَاجِدِ، وَإِيَّاكُمْ وَمُحْدَثَاتِ الْأُمُورِ، فَإِنَّ كُلَّ مُحْدَثَةٍ بِدْعَةٌ، وَكُلَّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ».

فالتصوف المخالف لهذي الرسول صلى الله عليه وسلم بدعة وضلالة، يجب على المسلم أن يبتعد عنها، وأن يأخذ طريقَ سَيره إلى الله من كتاب الله وسنة رسوله صلى الله عليه وسلم، وأما كتب الصوفية فإنه لا يجوز اقتناؤها، ولا مراجعتها، إلَّا لشخص يريد أن يعرف ما فيها من البدع من أجل أن يرد عليها، فيكون في نظره إليها فائدة عظيمة، وهي: معالجة هذه البدعة حتى يَسْلَم الناس منها، ومن المعلوم أن النظر في كتب الصوفية وغيرها من البدع من أجل أن يعرف الإنسان ما عندهم حتى يرد عليهم، ومن المعلوم أن هذا أمر مرغوب فيه، إذا أمن الإنسان على نفسه من أن ينحرف بسبب هذه الكتب.

مطالب مرتبط:

(۵۷۵) صابئه چه کسانی هستند؟

علما رَحِمَهُمُ‌الله درباره‌ی آنان اختلاف نظر دارند؛ برخی گفته‌اند: صابئه بر دینی بوده‌اند و از دین قومشان خارج شده‌اند. برخی دیگر گفته‌اند: صابئه کسانی هستند که ‌دین ندارند.

ادامه مطلب …

(۵۷۳) ضوابط شناخت فرقه‌های گمراه

ضابطه برای شناخت نوع بدعت، ‌ مراجعه به قرآن و سنت است. هر آن‌چه قرآن و سنت دلالت دهند که بدعت کفری است آن بدعت، شخص را از اسلام خارج می‌کند.

ادامه مطلب …

(۵۹۰) حکم طریقت‌ها و مسلک‌های صوفیه

مسئله‌ی طریقت‌ها و مسلک‌هایی که برخی افراد با تبلیغات برای خود از جهت نسب با ادعای انتساب به نسب شريف یا با ادعای کراماتی که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ شخص وی را به آن اختصاص داده است، بدعت‌گزاری کرده‌اند؛ چنین مردم را فریب داده و چیزی را به دين الله اضافه کرده‌اند که از دین نیست.

ادامه مطلب …

(۵۸۲) حکم ادعای برخی صوفيه مبنی بر اینکه مردگان دارای کرامت هستند

تمامی برادران مسلمانم را از وابستگی به هر کسی جز الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ هشدار می‌دهم؛ زیرا مالکیت آسمان‌ها و زمین فقط در اختیار الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است، همه چیز به او بر می‌گردد، تنها الله است که دعای انسان درمانده را برآورده می‌نماید و هر بدی و مشکلی را فقط الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ برطرف می‌سازد.

ادامه مطلب …

(۵۷۶) اهل کلام و فلسفه چه کسانی هستند؟

اهل كلام، کسانی هستند که برای اثبات عقیده بر عقل تکیه کرده و گفته‌اند: هر آن‌چه از صفات الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ و امور اعتقادی که عقل، آن را اثبات کند، ثابت است و هر آن‌چه عقل، آن را اثبات نکند، ثابت نیست.

ادامه مطلب …

(۵۸۴) حکم تبعیت از طریقت تصوف

راه‌ها و طریقت‌هایی که در سؤال مطرح شد، واجب است با كتاب الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ، سنت رسول الله ﷺ و منش خلفای راشدين سنجیده شود؛ اگر موافق و مطابق آن بود، حق است اما اگر مخالفت داشت، باطل و رد کردن آن واجب است.

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه