(۴۰۰) حكم روشن کردن مکان قبر با شمع یا روغن

(۴۰۰) سوال: برخی مردم در سرزمین ما چنان که دیده‌ام نذر می‌کنند که در مکان‌های خاص، شمع روشن کنند؛ مانند مکان‌ قبور پیامبرانی مانند پیامبر صالح عَلَيْهِ‌السَّلَام، پیامبر موسى عَلَيْهِ‌السَّلَام و مکان‌ قبور اولیاء در برخی مناسبت‌ها. آنان هنگام نذر می‌گویند: إن شاء الله اگر فرزندی به من عطا شد، یک هفته مکان فلان ولیّ را با شمع، روشن می‌کنم، برای الله در مکان فلان پیامبر، حیوانی ذبح می‌کنم و… ؛ آیا این نذرها جایز است؟ آیا روشن کردن مکان قبر با شمع یا روغن جایز است؟ البته معمولا این کار را در روزهای دوشنبه و پنجشنبه (شب جمعه) انجام می‌دهند. این کار در زمان رسول الله ﷺ نیز انجام شده یا بدعت است؟

جواب:

روشن کردن مکان قبرهای اولیاء و پیامبران، حرام است و از رسول الله ﷺ روایت شده که چنین اشخاصی را لعنت نموده است؛ بنابراین روشن کردن قبور، در هر روزی که باشد، جایز نیست و انجام دهنده‌‌ی این کار مورد لعنت رسول الله ﷺ قرار گرفته است. بنابراین اگر کسی نذر کند فلان قبر را در فلان روز یا فلان شب روشن ‌کند، نذرش حرام است؛ که رسول الله ﷺ فرموده است: «مَن نَذَرَ أنْ يَعْصِيَ اللهَ فلا يَعْصِهِ»^۱ : (هر کس نذر کند که از الله نافرمانی کند، نباید از الله نافرمانی کند) بنابراین جایز نیست به این نذر وفا کند اما به خاطر عدم وفای به نذر آیا بر او واجب است کفاره‌ی قسَم بدهد یا خیر؟ علما در این باره اختلاف نظر دارند که البته احتیاط این است که کفاره‌ی قسَم بدهد زیرا به نذرش وفا نکرده است. برشمردن قبور پیامبران مانند پیامبر صالح عَلَيْهِ‌السَّلَام و پیامبر موسى عَلَيْهِ‌السَّلَام صحیح نیست زیرا مکان قبر هیچ پیامبری جز قبر رسول الله ﷺ مشخص نیست و دانسته نمی‌شود و رسول الله ﷺ درباره‌ی قبر موسی عَلَيْهِ‌السَّلَام فرمود: (نزدیک سرزمین مقدس بوده است) همچنین فرمود: «لَوْ كُنْتُ ثَمَّ لَأَرَيْتُكُمْ قَبْرَهُ، إِلَى جَانِبِ الطَّرِيقِ تَحْتَ الكَثِيب الأحمر»^۲ : (اگر آن‌ جا بودم، قبرش را به شما نشان می‌دادم. قبرش در گوشه‌ی مسیر، پایین تپه‌ی سرخ قرار دارد) اکنون مکانش مشخص نیست. قبر ابراهيم خليل عَلَيْهِ‌السَّلَام و دیگر پیامبران نیز چنین است که مکان قبرشان مشخص نیست به جز رسول الله ﷺ که مکان قبرش معلوم است که در خانه‌اش در اتاق عایشه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهَا دفن شده است.

بنابراین به برادرمان می‌گوییم: روشن کردن و نورانی گرداندن قبور با نذر یا غیر نذر، جایز نیست و زشت‌تر از آن، ذبح کردن نزد قبر است زیرا ذبح کردن در کنار قبر، بدتر از نورانی کردن قبر است خصوصا اگر هدف از ذبح، تقرب جستن به صاحب آن قبر باشد در این صورت، مرتکب شرک اکبر شده و از دین خارج گشته است؛ زیرا ذبح، نوعی از عبادت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است و انجام عبادت برای غير الله، کفر و موجب خروج از اسلام است.

***

صحیح بخاری: كتاب أحاديث الأنبياء، باب وفاة موسى وذكره بعد، شماره (٣٤٠٧) / صحیح مسلم: كتاب الفضائل، باب من فضائل موسى، شماره (۲۳۷۲). ↩︎
صحیح بخاری: كتاب الأيمان والنذور، باب النذر في الطاعة، شماره (٦٦٩٦). ↩︎

تعداد بازدید: 5

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل هو سوري مقيم بالدمام: جرت العادة كما شاهدت في بلادنا أن من الناس من ينذرون بإضاءة المقامات بالشمع؛ مثل مقام قبور الأنبياء؛ مثل النبي صالح عليه السلام والنبي موسى، ومقامات بعض الأولياء في بعض المناسبات، أو عندما ينذرون نذورهم، كأن يقول إنسان: إذا رزقت بولد إن شاء الله فسوف أضيء المقام الفلاني مدة أسبوع مثلا. أو: أذبح لوجه الله ذبيحة عند المقام الفلاني. فهل تجوز مثل هذه النذور ؟ وهل إنارة المقام بالشمع أو بالزيت جائزة ؟ وعادة ما تكون هذه الأيام التي يضيئون بها هي أيام الاثنين والخميس ليلة الجمعة. فهل هذا ورد في زمن الرسول صلى الله عليه وسلم أم أنه بدعة؟

فأجاب رحمه الله تعالى: إضاءة المقامات -أي مقامات الأولياء والأنبياء، كالتي يريد بها السائل قبورهم- محرمة، وقد ورد عن النبي صلى الله عليه وسلم لعن فاعليه، فلا يجوز أن تضاء هذه القبور، لا في ليالي الاثنين، ولا في غيرها، وفاعل ذلك ملعون على لسان رسول الله صلى الله عليه وسلم.

وعلى هذا فإذا نذر الإنسان إضاءة هذا القبر في أي ليلة، أو في أي يوم فإن نذره محرم، وقد قال النبي عليه الصلاة والسلام: «مَنْ نَذَرَ أَنْ يَعْصِيَ اللَّهَ فَلَا يَعْصِهِ ». فلا يجوز له أن يفي بهذا النذر، ولكن هل يجب عليه أن يكفر كفارة يمين لعدم وفائه بنذره أم لا يجب؟ هذا محل خلاف بين أهل العلم، والاحتياط أن يكفر كفارة يمين عن عدم وفائه بهذا النذر.

و أما تعداده لقبور بعض الأنبياء؛ مثل قبر صالح وموسى، فإنه لا يصح أي قبر من قبور الأنبياء، إلا قبر النبي صلى الله عليه وسلم، فإن الأنبياء لا تعلم قبورهم. وقد قال النبي صلى الله عليه وسلم في قبر موسى: إنه كان قريبا من البلاد المقدسة. وقال: «لَوْ كُنْتُ ثُمَّ لَأَرَيْتُكُمْ قَبْرَهُ إِلَى جَانِبِ الطَّرِيقِ تَحْتَ الكَثِيبِ الأَحْمَرِ». وليس معلوما مكانه الآن، وكذلك قبر إبراهيم الخليل، وكذلك بقية الأنبياء لا يعلم مكان قبورهم، إلا النبي صلى الله عليه وسلم فإن مكان قبره معلوم؛ فقد دفن في بيته في حجرة عائشة رضي الله عنها.

وعلى هذا نقول للأخ: لا يجوز لك أن تضىء هذه القبور، لا بنذر، ولا بغير نذر، وأقبح من ذلك الذبح عندها، فإن الذبح عندها أعظم من إسراجها، لا سيما إن قصد بالذبح التقرب إلى صاحب هذا القبر، فإنه إذا قصد ذلك صار مشركا شركا أكبر مخرجًا عن الملة؛ لأن الذبح من عبادة الله -عز وجل-، وصرف شيء من أنواع العبادة لغير الله كفر مخرج عن الملة.