(۳۸۹) سوال: حکم سوگند به پیامبر یا سوگند به امانت چیست؟

جواب:

سوگند به پیامبر ﷺ نوعی از شرك است زیرا سوگند: تأکید کردن چیزی با ذکر شخص یا ذاتی بزرگ و معظّم است؛ گویا شخصی که سوگند یاد کرده می‌گوید‌‌: بر این چیز تأکید می‌کنم چنان که این شخصی که به او سوگند یاد می‌کنم را بزرگ می‌دانم و تعظیم می‌کنم. بدین خاطر است که سوگند و قسَم، مخصوص الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است لذا جایز نیست به پیامبر، جبرئیل، فرزندان و… دیگر مخلوقات الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ سوگند یاد کرده و قسَم بخورید. رسول الله ﷺ فرمود: «مَن كانَ حالِفًا فَلْيَحْلِفْ باللَّهِ، وَإلّا فَليَصْمُتْ»: (کسی ‌که سوگند می‌خورد، باید به الله سوگند یاد کند و در غیر این صورت، باید سکوت کند).

سوگند به امانت نیز جایز نیست زیرا سوگند به غير الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است و از رسول الله ﷺ روایت شده که فرموده است: «مَن حَلَفَ بِالأَمَانَةِ فَلَيسَ مِنَّا»: (هر کس به امانت سوگند یاد کند، از ما نیست) گاهی انسان می‌گوید: (به امانت من) که منظورش عهد و پیمان و بر عهده گرفتن است نه سوگند؛ منظورش قسَم نیست که بگوید: (به امانتم سوگند که به عهدم وفا می‌کنم یا به ذمت و عهده‌ام سوگند که وفا می‌کنم) بلکه منظورش پایبندی و وفا به عهد است و قصد تعظیم امانت یا ذمت و عهده را ندارد که از این مسئله فقط برای احتیاط نهی می‌شود زیرا بیم آن می‌رود که افرادی که به امانت یا ذمت، قسَم می‌خورند از وی الگو نگیرند؛ هر چند می‌دانم که در اصل، وقتی عوام می‌گویند: (به ذمت و عهده‌ام که چنین و چنان می‌کنم) منظورشان عهد و پیمان است نه سوگند خوردن به ذمت و عهده.

***