چهارشنبه 23 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
15 اکتبر 2025

(۱۵) نگاه صحیح به تاریخ اسلام

(۱۵) سوال: در بعضی کشورهای اسلامی، تاریخ اسلام با روشی نادرست خوانده و تدریس می‌شود به‌ طوری که منجر به بغض صحابه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم می‌گردد؛ لطفا در این مورد – خصوصا پیرامون موقف ما در مقابل برخی جنگ‌ها – توضیح دهید.

جواب:

شیخ ابن عثیمین رَحِمَهُ‌الله جواب دادند:

آنچه سؤال‌ کننده می‌گوید صحیح است زیرا تاریخ – در حقیقت – بر اساس – سیاست و فکر – دولت بد جلوه داده می‌شود؛ متأسفانه تاریخ در اختیار دولت‌ است و آن را به هر سویی که بخواهد می‌کشاند، همچنین در اختیار بعضی از افکار است که در اثبات آنچه بدان دعوت می‌دهند و به ‌سویش حرکت می‌کنند جرأت دروغ گفتن دارند لذا در بسیاری از کتاب های تاریخ چیزهایی می‌بینیم که اگر درست هستند بد جلوه داده شده‌اند و چیزهای زیادی می‌بینیم که دروغ هستند به ‌ویژه پیرامون آنچه بین صحابه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم پیش‌آمده و آنان درباره‌ی آن معذور هستند زیرا اجتهاد نموده‌اند؛ هر کس از آنان به حق اصابت نموده دو اجر دارد و هر کس به خطا رفته یک اجر دارد و خطایش بخشیده ‌شده است.

لذا بر انسان واجب است از این ‌گونه کتاب‌های دروغین یا کتاب‌هایی که با زیادت یا نقصان – تاریخ ‌اسلام را – بد جلوه می‌دهند برحذر باشد، خصوصا اگر احساس کند – مثلا – به صحابه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم در بد جلوه ‌دادن زندگانی و جامعه‌ی آنان بی‌ادبی می‌کند زیرا طعنه زدن به صحابه فقط طعنه زدن به خودِ صحابه نیست بلکه طعنه به صحابه، رسول‌الله ﷺ، شریعت و طعنه به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است؛ طعنه به صحابه  طعنه به شریعت است زیرا آن‌ها شریعت را برایمان نقل نموده‌اند؛ اگر آنها دچار طعن و عیب باشند چگونه به شریعتی که بین ما وجود دارد اعتماد داشته باشیم در حالی‌ که از طریق آن‌ها به ما رسیده‌ است؟ همچنین طعنه به صحابه طعنه به پیامبر ﷺ است زیرا آنان یاران و دوستانش هستند که بر علیه  دشمنان، یاری‌اش کرده‌اند، طعنه به دوست، طعنه به همنشین او است. همچنین طعنه به صحابه طعنه به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است، چگونه گفته ‌شود الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ برای پیامبرش – که بهترینِ مخلوقاتش است – چنین یارانی برگزیده که لایق طعنه، ناسزا و عیب هستند؟

پس طعنه به صحابه: طعنه به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ ، پیامبرش ﷺ و شریعتش است. این مسأله‌ی بزرگی است، کتاب‌های تاریخ، گاهی حاوی این مسأله هستند که دلالت بر طعنه به صحابه – صراحتا یا غير مستقيم – دارد؛ بنابراین مؤمن باید از این‌ گونه کتاب های تاریخ که وی را گمراه می‌کند دوری بجوید، و از الله یاری جسته می‌شود .

***

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل في بعض البلاد الإسلامية يدرس تاريخ الإسلام بطريقة غير صحيحة مما يؤدي إلى بغض بعض الصحابة -رضوان الله عليهم-، نرجو التوضيح خاصة عن موقف بعض المعارك؟

فأجاب رحمه الله تعالى: ما قاله السائل صحيح، فإن التاريخ في الحقيقة يُزَوِّرُ ويُشَوَّهُ حسب ما تكون الدولة، فهو خاضع مع الأسف للدولة بحيث توجهه حيث ما تريد، وخاضع لبعض الأفكار التي تجترئ على الكذب في جانب ما تدعو إليه وتهدف إليه، ولذلك نرى في كثير من كتب التاريخ أشياء مشوهة إن كان صدقًا، وأشاء كثيرة مزورة مكذوبة، لاسيما فيما جرى بين الصحابة رضي الله عنهم مما هم فيه معذورون لأنهم مجتهدون، ومن أصاب منهم له أجران، ومن أخطأ فله أجر، وخطؤه مغفور.
فيجب على المرء أن يحذر من مثل هذه الكتب المزورة، أو المشوهة بزيادة أو نقص، لاسيما إذا كان يشعر بأن هذا الكتاب مثلا يسيء إلى الصحابة في تشويه حياتهم ومجتمعاتهم، لأن القدح في الصحابة ليس قدحًا في الصحابة أنفسهم فقط، بل هو قدح فيهم وفي رسول الله ﷺ، وقدح في الشريعة، وقدح في الله سبحانه وتعالى، لأنه إذا صار القدح في الصحابة رضي الله عنهم كان ذلك قدحًا في الشريعة، لأنهم هم الذين نقلوها إلينا، فإذا كانوا محل وعيب فكيف نثق بالشريعة التي بين أيدينا وقد جاءت عن طريقهم؟ وإذا كان قدحا في الصحابة صار قدحا في النبي، لأنهم أصحابه رضي الله عنهم وأحبابه وناصروه على أعدائه، والقدح في الصاحب قدح في المصحوب، وإذا كان القدح في الصحابة صار قدحًا في الله -عز وجل-. فكيف يقال: إن الله -تعالى- اختار لنبيه -وهو أفضل خلقه مثل هؤلاء الأصحاب الذين هم محل القدح والسَّبِ والعَيب؟

فالقدح في الصحابة قدح في الله وفي رسوله وفي شريعته، والأمر أمر عظيم، وكتب التاريخ قد يكون بعضها متناولاً لهذا الأمر مما يكون دالا على القدح في الصحابة إما تصريحًا وإما تلميحا، فليحذر المؤمن من مثل هذه التواريخ التي تضله. والله المستعان.

مطالب مرتبط:

(۱۲) حکم کسی که بگوید: (پرداختن به مسائل عقیده و توحید و مناقشات‌ علمی سبب تفرقه و اتلاف نیرو، فکر و دعوت می‌شود)

تعمق در پرسیدنِ ‌سؤال از مسائل عقیده از طریقه‌ی سلف نیست بلکه بسیار از آن بر حذر می‌داشته‌اند زیرا مسائل عقیده امور غیبی است که واجب است انسان - بدون پرداختن به کیفیت و حقیقت آن - بدان تسلیم شود.

ادامه مطلب …

(۸) اهمیت جماعت در اسلام

جماعت در اسلام همان جمع ‌شدن بر شریعت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است که رسول‌الله ﷺ بدان امر نموده است، و این همان جماعتی است که بر انسان واجب است به آن بپیوندد.

ادامه مطلب …

(۱۰) معنای سلف

سلف به‌معنای گذشتگان است؛ هر گذشته‌ای به نسبت دیگری‌ سلف است اما اگر لفظ سلف به‌طور مطلق گفته شود منظور سه ‌قرنِ برتری‌یافته (صحابه، تابعین و اتباعِ‌ تابعین) است.

ادامه مطلب …

(۱۳) حکم تَنَطُّع یا عمق گرایی در اسلام

سخت‌گیری و ملزم ‌کردن‌ خویش به آنچه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ امر ننموده همه‌اش هلاکت است اما بهترین روشِ و منش همان روشِ محمد ﷺ است.

ادامه مطلب …

(۹) گروه نجات‌یافته کدام‌اند؟

گروه نجات‌یافته همان "جماعت" هستند که بر آنچه رسول ‌الله ﷺ و اصحابش رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم از عقیده و قول و عمل بوده‌اند جمع می‌شوند.

ادامه مطلب …

(۱۴) سبب وجود عقیده‌ی صحیح و عقیده‌ی اشتباه

شایسته است بگوید: ضابطه‌ی عقیده‌ی صحیح و عقیده‌ی فاسد چیست؟ جوابمان بر این سؤال چنین است: هر آنچه موافق روش و منهجی باشد که رسول ‌الله ﷺ و اصحاب‌ ایشان رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم بر آن بوده‌اند عقیده‌ای صحیح، و هرآنچه مخالف آنان باشد عقیده‌‌ای فاسد است.

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه