چهارشنبه 23 ربیع‌الثانی 1447
۲۳ مهر ۱۴۰۴
15 اکتبر 2025

(۱۳) حکم تَنَطُّع یا عمق گرایی در اسلام

(۱۳) سوال: حکم تَنَطُّع یا عمق گرایی در اسلام چیست؟ از قرآن و سنت توضیح دهید.

جواب:

شیخ ابن عثیمین رَحِمَهُ‌الله جواب دادند:

 تَنَطُّع در اسلام به‌معنای سخت ‌گیری در اسلام و تعمق و فرو رفتنِ بسیار است. حکمش این است که شخص را هلاک می‌کند به‌دلیلِ این فرموده‌ی رسول ‌الله ﷺ : «هَلَكَ الْمُتَنَطِّعُونَ، هَلَكَ الْمُتَنَطِّعُونَ، هَلَكَ الْمُتَنَطِّعُونَ»۱ : (سخت‌گیران و عمق‌گرایان هلاک شدند، سخت‌گیران و عمق‌گرایان هلاک شدند، سخت‌گیران و عمق‌گرایان هلاک شدند). دین الله که حق است بین غلّو (افراط : زیاده‌روی) و جفاء (تفریط : کوتاهی) قرار دارد، لذا عمق‌گرایی، سخت‌گیری و ملزم ‌کردن‌ خویش به آنچه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ امر ننموده همه‌اش هلاکت است اما بهترین روشِ و منش همان روشِ محمد ﷺ است.

***


  1. [صحیح مسلم: كتاب العلم، باب هلك المتنطعون، رقم ٢٦٧٠] ↩︎

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة: ما حكم التنطع في الإسلام؟ وضحوا لنا ذلك من الكتاب والسنة؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: التنطُّعُ في الإسلام معناه: التشدد في الإسلام والتعمق والتقعر، وحكمه أنه هلاك للمرء، لقول النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم -: «هلك المتنطعون، هلك المتنطعون، هلك المتنطعون»، ودين الله -سبحانه وتعالى- الحق بين الغالي فيه والجافي عنه، فالتعمق والتنطع وإلزام النفس بما لا يلزمها هذا كله هلاك، وخير الهدي هدي محمد -صلى الله عليه وعلى آله وسلم-.

مطالب مرتبط:

(۱۱) منظور از میانه‌روی در دین

(میانه‌روی) در دین یا (وسطیّت) این است که انسان بین غلوّ و جفا قرار گیرد که این مسأله شامل امور علمی- ‌اعتقادی و امور عملی- ‌تعبّدی می‌شود. ضابطه‌ی (میانه‌روی) : هرآنچه شریعت آورده میانه است و هرآنچه مخالف شریعت باشد میانه نیست، بلکه مایل و منحرف - به‌سوی افراط یا تفریط - است.

ادامه مطلب …

(۱۲) حکم کسی که بگوید: (پرداختن به مسائل عقیده و توحید و مناقشات‌ علمی سبب تفرقه و اتلاف نیرو، فکر و دعوت می‌شود)

تعمق در پرسیدنِ ‌سؤال از مسائل عقیده از طریقه‌ی سلف نیست بلکه بسیار از آن بر حذر می‌داشته‌اند زیرا مسائل عقیده امور غیبی است که واجب است انسان - بدون پرداختن به کیفیت و حقیقت آن - بدان تسلیم شود.

ادامه مطلب …

(۷) طائفه‌ی ‌منصوره

طائفه‌ی ‌منصوره همان اهل سنت و جماعت و همان فرقه‌ی ناجیه (گروه نجات‌یافته) می‌باشند؛ کسانی که در عقیده، گفتار و عمل بر آنچه رسول ‌الله ﷺ و اصحابش رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم بوده‌اند هستند.

ادامه مطلب …

(۹) گروه نجات‌یافته کدام‌اند؟

گروه نجات‌یافته همان "جماعت" هستند که بر آنچه رسول ‌الله ﷺ و اصحابش رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم از عقیده و قول و عمل بوده‌اند جمع می‌شوند.

ادامه مطلب …

(۱۴) سبب وجود عقیده‌ی صحیح و عقیده‌ی اشتباه

شایسته است بگوید: ضابطه‌ی عقیده‌ی صحیح و عقیده‌ی فاسد چیست؟ جوابمان بر این سؤال چنین است: هر آنچه موافق روش و منهجی باشد که رسول ‌الله ﷺ و اصحاب‌ ایشان رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم بر آن بوده‌اند عقیده‌ای صحیح، و هرآنچه مخالف آنان باشد عقیده‌‌ای فاسد است.

ادامه مطلب …

(۱۰) معنای سلف

سلف به‌معنای گذشتگان است؛ هر گذشته‌ای به نسبت دیگری‌ سلف است اما اگر لفظ سلف به‌طور مطلق گفته شود منظور سه ‌قرنِ برتری‌یافته (صحابه، تابعین و اتباعِ‌ تابعین) است.

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه