چهارشنبه 23 ربیع‌الثانی 1447
۲۳ مهر ۱۴۰۴
15 اکتبر 2025

(۱۲) حکم کسی که بگوید: (پرداختن به مسائل عقیده و توحید و مناقشات‌ علمی سبب تفرقه و اتلاف نیرو، فکر و دعوت می‌شود)

(۱۲) سوال: حکم کسی که بگوید: (پرداختن به مسائل عقیده و توحید و مناقشات‌ علمی سبب تفرقه و اتلاف نیرو، فکر و دعوت می‌شود) چیست؟ ما را پیرامون این سؤال توجیه نمایید.

جواب:

شیخ ابن عثیمین رَحِمَهُ‌الله جواب دادند:

تعمق در پرسیدنِ ‌سؤال از مسائل عقیده از طریقه‌ی سلف نیست بلکه بسیار از آن بر حذر می‌داشته‌اند زیرا مسائل عقیده امور غیبی است که واجب است انسان – بدون پرداختن به کیفیت و حقیقت آن – بدان تسلیم شود، به همین خاطر است که وقتی مردی از امام مالک رَحِمَهُ‌الله پیرامون ‌این فرموده‌ی الله {ٱلرَّحۡمَـٰنُ عَلَى ٱلۡعَرۡشِ ٱسۡتَوَىٰ}[سورة طه ۵]: ( الله رحمان بر عرش قرار گرفت) پرسید که چگونه بر عرش بالا رفته و قرار گرفته است؟ امام مالک رَحِمَهُ‌الله سرش را پایین انداخت تا این ‌که عرق کرد سپس سرش را بالا آورد و فرمود: (-معنای- استواء، ناشناخته نیست، کیفیت را عقل در نمی‌یابد، ایمان بدان واجب است و سؤال‌ کردن پیرامون ‌آن.، بدعت است چیزی نمی‌پندارم جز این ‌که تو از اهل ‌بدعت هستی) سپس دستور داد و از مسجد رسول‌الله ﷺ بیرون رانده شد.

اما جست ‌و ‌جو پیرامون معانی اسماء و صفات الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ و اثبات آن بر وجهی که لایق او است بدون تکییف (تعیین کیفیت) و بدون‌تمثیل (تشبیه و مثال ‌زدن) حق و منهج ‌ِسلف ‌ِصالح رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم است. این همان قاعده و روش‌ِصحیح در مسائل عقیده است اما اگر به وسیله‌ی شخصی مورد آزمایش قرار گرفتی و ناچار شدی – بر خلاف میل خویش – با شخصی بحث کنی که اصطلاحات خاصی دارد لازم است حق را تبیین کرده و سکوت نکنی یا او را ساکت ‌کنی مگر زمانی که بدانیم وی معاند است، می‌توانیم وی را ساکت کنیم تا جایگاه و منزلت خود را بداند.

***

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما حكم من قال بأن الخوض في مسائل العقيدة والتوحيد والمناقشات العلمية يسبب الفرقة وضياع الجهد والفكر والدعوة؟ وَجُهُونا في ضوء هذا السؤال.

فأجاب رحمه الله تعالى: التعمق في السؤال فيما يتعلق بالعقيدة ليس هو من طريق السلف، بل كانوا يحذرون منه غاية التحذير، لأن أمور العقيدة أمور غيبية يجب أن يتلقاها الإنسان بالتسليم دون الخوض في كيفياتها وحقيقتها، ولهذا لما سأل رجل الإمام مالك الله عن قوله تعالى: ﴿الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى﴾ [طه: ٥] كيف استوى؟ فأطرق مالك الله برأسه حتى علاه الرُّحَضُ – أي: حتى علاه العرق – ثم رفع رأسه فقال: «يا هذا! الاستواء غير مجهول، والكيف غير معقول، والإيمان به واجب والسؤال عنه بدعة، وما أراك إلا مبتدعا»، ثم أمر به فأخرج من المسجد مسجد النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم-.
وأما البحث عن معاني أسماء الله -تعالى- وصفاته وإثباتها على الوجه اللائق به جل وعلا من غير تكييف ولا تمثيل فهذا حق، و هذا منهج السلف الصالح رضي الله عنهم، هذه هي القاعدة والجادة فيما يتعلق بالعقيدة، ولكن إذا ابتليت بشخص أرغمك على أن تبحث معه وله اصطلاحات خاصة، فعليك أن تبين الحق، وأن لا تسكت أو تسكته إلا إذا علمنا أنه معاند، فلنا أن نسكته حتى يعرف قدر نفسه.

مطالب مرتبط:

(۷) طائفه‌ی ‌منصوره

طائفه‌ی ‌منصوره همان اهل سنت و جماعت و همان فرقه‌ی ناجیه (گروه نجات‌یافته) می‌باشند؛ کسانی که در عقیده، گفتار و عمل بر آنچه رسول ‌الله ﷺ و اصحابش رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم بوده‌اند هستند.

ادامه مطلب …

(۱۰) معنای سلف

سلف به‌معنای گذشتگان است؛ هر گذشته‌ای به نسبت دیگری‌ سلف است اما اگر لفظ سلف به‌طور مطلق گفته شود منظور سه ‌قرنِ برتری‌یافته (صحابه، تابعین و اتباعِ‌ تابعین) است.

ادامه مطلب …

(۹) گروه نجات‌یافته کدام‌اند؟

گروه نجات‌یافته همان "جماعت" هستند که بر آنچه رسول ‌الله ﷺ و اصحابش رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم از عقیده و قول و عمل بوده‌اند جمع می‌شوند.

ادامه مطلب …

(۱۵) نگاه صحیح به تاریخ اسلام

کتاب‌های تاریخ، گاهی حاوی این مسأله هستند که دلالت بر طعنه به صحابه – صراحتا یا غير مستقيم – دارد؛ بنابراین مؤمن باید از این‌ گونه کتاب های تاریخ که وی را گمراه می‌کند دوری بجوید، و از الله یاری جسته می‌شود.

ادامه مطلب …

(۸) اهمیت جماعت در اسلام

جماعت در اسلام همان جمع ‌شدن بر شریعت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است که رسول‌الله ﷺ بدان امر نموده است، و این همان جماعتی است که بر انسان واجب است به آن بپیوندد.

ادامه مطلب …

(۱۴) سبب وجود عقیده‌ی صحیح و عقیده‌ی اشتباه

شایسته است بگوید: ضابطه‌ی عقیده‌ی صحیح و عقیده‌ی فاسد چیست؟ جوابمان بر این سؤال چنین است: هر آنچه موافق روش و منهجی باشد که رسول ‌الله ﷺ و اصحاب‌ ایشان رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم بر آن بوده‌اند عقیده‌ای صحیح، و هرآنچه مخالف آنان باشد عقیده‌‌ای فاسد است.

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه