۴۵۵ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم تعریف انسان از خودش چیست؟
جواب دادند: اگر منظور از این کار، این است که انسان از نعمت‌های الله تعالی بر خود سخن بگوید، یا برای اینکه نزدیکان و دوستانش به او اقتدا کنند، اشکالی ندارد. اما اگر منظور از آن تزکیه‌ی نفس و درشتی بر الله به وسیله‌ی اعمالش باشد، در این صورت نوعی منت در آن وجود دارد، و جایز نیست. الله تعالی می‌فرماید: {يَمُنُّونَ عَلَيْكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لَا تَمُنُّوا عَلَيَّ إِسْلَامَكُمْ بَلِ اللَّهُ يَمُنُّ عَلَيْكُمْ أَنْ هَدَاكُمْ لِلْإِيمَانِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}[۱]، یعنی: {بر تو منت می‌گذارند که اسلام آورده‌اند. بگو: منت اسلام آوردن خویش را بر من نگذارید. بلکه اگر (در ایمانتان) صادق باشید، الله بر شما منت می‌گذارد که شما را به ایمان هدایت نموده است}.
اگر منظورش از این کار، فقط این است که خبر بدهد، اشکالی ندارد. اما بهتر است این کار را نکند.
بنا بر این وقتی شخص از خود تعریف می‌کند، چهار حالت دارد:
حالت اول: منظورش از این کار، سخن گفتن در مورد نعمت‌های الله بر خودش است. نعمت‌های مثل ایمان و ثُبات بر دین که الله به او داده است.
حالت دوم: منظورش از این کار، تشویق دوستان و هم طرازانش باشد که سعی کنند مثل او باشند.
حالت سوم: منظورش از این کار، افتخار و مباهات و درشتی بر الله باشد که به او ایمان و ثبات داده است. این کار، چنان که از آیه‌ی سابق ذکر کردیم، جایز نیست.
حالت چهارم: منظورش از این کار، تنها خبر دادن از خودش در مورد ایمان و ثباتی است که دارد. این کار جایز است، اما اگر انجام ندهد، بهتر است.
[۱] – سوره حجرات، آیه «۱۷».
