شنبه 25 ذیحجه 1446
۳۰ خرداد ۱۴۰۴
21 ژوئن 2025

۴۳۸ – اگر کسی بگوید: «من إن شاء الله مومن هستم» چه حکمی دارد؟

۴۳۸ – از شیخ رحمه الله سوال شد: اگر کسی بگوید: «من إن شاء الله مومن هستم»، چه حکمی دارد؟

جواب دادند: وقتی کسی می‌گوید: «من إن شاء الله مومن هستم»، نزد علما (مساله‌ی استثناء در ایمان) نامیده می‌شود. در این قول، تفصیل وجود دارد:

اول: اگر استثناء به خاطر شک در وجود اصل ایمان باشد، حرام، و بلکه کفر است؛ زیرا ایمان، جزم است، و شک با آن منافات دارد.

دوم: اگر از ترس تزکیه‌ی نفس (خود را پاک خواندن)، و گواهی دادن به خود برای تحقیق ایمان در قول و عمل و اعتقاد باشد، واجب است. زیرا به خاطر خوف از واقع شدن در این کار حرام است.

سوم: اگر مقصود از استثناء، تبرک به وسیله‌‌ی ذکر کردن مشیئت باشد، یا برای بیان علت باشد، و برای این باشد که بگوید: آنچه از ایمان که در قلبش وجود دارد، به مشیئت الله است؛ جایز است. همچنین، تعلیق ایمان آن بر چنین وجهی – منظورم با بیان تعلیل است – منافاتی با تحقق ایمان ندارد. زیرا تعلیق کردن بر این وجه، در مورد اموری که تحقق یافته، در شرع نیز وارد شده است. مانند این فرموده‌ی الله تعالی: {لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُءُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لَا تَخَافُونَ}[۱]، یعنی: {ان‌شاء الله ایمن و در حالی که موی سرتان را تراشیده و کوتاه کرده‌اید، وارد مسجدالحرام خواهید شد}، و همچنین در دعای زیارت قبور: «و إنّا إن شاء الله بکم لاحقون»، یعنی: «و ما نیز ان شاء الله به شما ملحق می‌شویم». با این توضیح، دانسته می‌شود که اطلاق حکم در مورد مساله‌ی استثناء در ایمان، درست نیست. بلکه حتما باید همراه با تفصیلی باشد که ذکر کردیم.


[۱] – سوره فتح، آیه «۲۷».

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

(438) سئل فضيلة الشيخ: عن حكم قول الإنسان : “أنا مؤمن إن شاء الله”؟

فأجاب بقوله: قول القائل : “أنا مؤمن إن شاء الله، يسمى عند العلماء (مسألة الاستثناء في الإيمان). وفيه تفصيل:

أولاً: إن كان الاستثناء صادراً عن شك في وجود أصل الإيمان فهذا محرم بل كفر، لأن الإيمان جزم والشك ينافيه.

ثانياً: إن كان صادراً عن خوف تزكية النفس والشهادة لها بتحقيق الإيمان قولاً وعملاً واعتقاداً، فهذا واجب خوفاً من هذا المحذور.

ثالثاً: إن كان المقصود من الاستثناء التبرك بذكر المشيئة، أو بيان التعليل وأن ما قام بقلبه من الإيمان بمشيئة الله، فهذا جائز والتعليق على هذا الوجه ـ أعني بيان التعليل ـ لا ينافي تحقق المعلق فإنه قد ورد التعليق على هذا الوجه في الأمور المحققة كقوله تعالى: (لتدخلن المسجد الحرام إن شاء الله آمنين محلقين رءوسكم ومقصرين لا تخافون) (سورة الفتح، الآية “27”) والدعاء في زيارة القبور “وإنا إن شاء الله بكم لاحقون” وبهذا عرف أنه لا يصح إطلاق الحكم على الاستثناء في الإيمان بل لابد من التفصيل السابق.

مطالب مرتبط:

۴۹۱ – حکم لعنت کردن شیطان چیست؟

۴۹۱ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم لعنت کردن شیطان چیست؟ جواب دادند: به انسان دستور داده نشده که شیطان را لعنت کند. بلکه دستور دارد که از او پناه برد؛ چنان که الله تعالی می‌فرماید: {وَإِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}[۱]، یعنی: {و اگر وسوسه‌ای از سوی شیطان […]

ادامه مطلب …

۴۳۱ – حکم قسم خوردن به الله چیست؟

۴۳۱ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم قسم خوردن بر الله چیست؟ جواب دادند: قسم خوردن بر الله چنین است که انسان بگوید: والله که چنین و چنان نخواهد شد، یا، والله که الله چنین و چنان نخواهد کرد. قسم خوردن بر الله دو نوع است: نوع اول: آنچه که باعث می‌شود شخص […]

ادامه مطلب …

۴۸۴ – اصطلاح «فکر اسلامی» و «متفکر اسلامی» درست است؟

۴۸۴ – از شیخ رحمه الله سوال شد: اصطلاح «فکر اسلامی» و «متفکر اسلامی»، چه حکمی دارد؟ جواب داند: کلمه‌ی «فکر اسلامی» از کلماتی است که از آن تحذیر داده می‌شود. چرا که مقتضای آن، این است که ما اسلام را عبارت از افکاری بدانیم که قابلیت قبول و رد دارند. این خطری بسیار بزرگ […]

ادامه مطلب …

۴۴۰ – حکم گفتن: «لکم تحیّاتنا» (درود ما بر شما)، و عبارت: «أهدی لکم تحیّاتی» چیست؟

۴۴۰ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم گفتن: «لکم تحیّاتنا»، و عبارت: «أهدی لکم تحیّاتی» چیست؟ جواب دادند: گفتن عبارات «لکم تحیّاتنا» و «أهدی لکم تحیّاتی» و امثال اینها، اشکالی ندارد. زیرا الله تعالی می‌فرماید: {وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا}[۱]، یعنی: {و هنگامی که به شما سلام می‌گویند، بهتر یا […]

ادامه مطلب …

۴۲۸ – جمع بین قول صحابه: «الله و رسولش آگاه‌ترند»، و انكار پیامبر ﷺ بر مردی که گفت: «آنچه الله و تو بخواهید».

۴۲۸ – از شیخ رحمه الله سوال شد: چگونه بین قول صحابه که می‌گفتند: «الله و رسولش آگاه‌ترند»، که با واو عطف آمده و پیامبر نیز اعتراضی به آنها نمی‌کردند، با انکار ایشان صلی الله علیه وسلم بر مردی که گفت: «آنچه الله و تو بخواهید» جمع بندی کنیم؟ جواب دادند: گفتنِ «الله و رسولش […]

ادامه مطلب …

۴۶۷ – منظور از روح و نفْس چیست؟ و فرق بین روح و نفس چیست؟

۴۶۷ – از شیخ رحمه الله سوال شد: منظور از روح و نفس چیست؟ همچنین، فرق بین این دو در چیست؟ جواب دادند: غالبا روح به آن چیزی اطلاق می‌شود که دارای حیات است. چه این حیات، حسّی باشد یا معنوی. قرآن، روح نامیده شده. الله تعالی می‌فرماید: {وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِنْ أَمْرِنَا}[۱]، یعنی: […]

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه