۳۹۸ – از شیخ رحمه الله سوال شد: چگونه بدون اینکه در حرام بیفتیم، از آنچه نزد کفار است استفاده ببریم؟ آیا مصالح مرسله ربطی به این قضیه دارند؟
جواب دادند: کارهایی که دشمنان الله و دشمنان ما انجام میدهند، سه نوع است:
نوع اول: عبادات.
نوع دوم: عادات.
نوع سوم: صنایع و اعمال.
عبادات: واضح است که برای هیچ مسلمانی جایز نیست که در عباداتشان به آنها تشابه جوید، و کسی که در عباداتشان به آنها تشابه جوید، بر خطر بزرگی است که ممکن است منجر به کفر و خروج او از اسلام شود.
عادات: مانند لباس و غیره، که در این مورد نیز تشبه به آنان حرام است. زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم میفرماید: «کسی که به قومی تشبه جوید، از آنهاست».
صنایع و حرفهها: در هر کدام از آنها که مصالح عموم وجود دارد، اشکالی ندارد که آنچه را میسازند یاد گرفته و از آن مستفید شویم، و این از باب تشبیه نیست. بلکه از باب مشارکت در اعمال سودمند است که هر کس آن را انجام دهد، جزء کسانی که به کفار تشبه میجویند شمرده نمیشود.
اما این سخن سائل: «آیا مصالح مرسله ربطی به این قضیه دارند»؟
میگوییم: شایسته نیست که مصالح مرسله به عنوان دلیلی مستقل محسوب شوند. بلکه میگوییم این مصالح مرسله، در صورتی که برایمان محقق شد که این شرع است، شرع به صحت و قبول آنها گواهی داده و جزئی از شرع است، و اگر باطل بودن آن معلوم شد، جزء مصالح مرسله نیست، گر چه فاعل آن گمان برد که جزء مصالح مرسله است. اما اگر هیچ کدام از این دو نبود، به اصل باز میگردد؛ اگر از عبادات است، اصل در مورد عبادات، ممنوعیت است. اگر جزء غیر عبادات بود، اصل در آنها بر حلالیت است. با این توضیح، معلوم میشود که مصالح مرسله، دلیل مستقلی نیست.
