۳۹۶ – از شیخ رحمه الله سوال شد: در حدیثی که امام مسلم در صحیح خود از ابوهریره رضی الله عنه روایت کرده، آمده که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «در سلام کردن به یهود و نصاری پیش دستی نکنید. هنگامی که آنها را در راهی دیدی، آنها را به قسمت تنگ‌تر راه مجبور کنید». آیا این کار باعث نفرت از مسلمان شدن نمی‌شود؟
جواب دادند: واجب است این را بدانیم که بهترین دعوتگر به سوی الله، پیامبر صلی الله علیه وسلم است، و بهترین راهنما به سوی الله نیز ایشان است. وقتی این را دانستیم، در این صورت هر چیزی که از کلام رسول الله صلی الله لعیه وسلم فهمیدیم که از حکمت به دور است، بر ما واجب است که فهم خود را متهم کنیم، و بدانیم که فهم ما از کلام رسول الله صلی الله علیه وسلم خطاست؛ اما معنای این سخن، چنین نیست که احادیث رسول الله صلی الله علیه وسلم را به عقل و فهم خود بسنجیم؛ زیرا عقل و فهم ما قاصر است. اما قواعد عامی در شریعت وجود دارد که در مسائل خاص فردی، به آنها رجوع می‌شود.
رسول الله علیه الصلاة والسلام می‌فرماید: «در سلام کردن به یهود و نصاری پیش دستی نکنید. هنگامی که آنها را در راهی دیدی، آنها را به قسمت تنگ‌تر راه مجبور کنید»، و معنایش این است که: وقتی با آنها روبرو شدید، برای آنها راه را چنان باز نکنید که قسمت وسیع برای آنها باشد و خودتان در تنگنا قرار بگیرید. بلکه راه خود را ادامه دهید، و بگذارید در صورتی که تنگنایی در مسیر وجود دارد، برای آنها باشد. معلوم که است که منظور پیامبر صلی الله علیه وسلم این نیست که اگر مسلمان، کافری را دید، آن قدر راه را بر او تنگ کند که او را به دیوار بچسباند. رسول الله صلی الله علیه وسلم اینکار را با یهود در مدینه انجام ندادند، و اصحابشان نیز بعد از فتح شهرها و کشورها، این کار را با آنها نکردند.
بنا بر این، معنای حدیث این است: همان طور که در سلام کردن به آنها پیش دستی نمی‌کنید، وقتی که در راه با آنها روبرو شدید، کنار نروید که آنها رد شوند. بلکه به راه خود ادامه دهید و بگذارید اگر تنگنایی در راه وجود دارد، آنها در آن قرار بگیرند؛ در حدیث هیچ تنفیری از اسلام وجود ندارد. بلکه اظهار عزت مسلمان در آن وجود دارد، و اینکه مسلمان برای هیچ کسی جز پروردگار عز و جل خود را ذلیل نمی‌کند.
