۳۷۷ – از شیخ رحمه الله سوال شد: آیا توسل، جزئی از مسائل عقیده است؟ حکم توسل به صالحین چیست؟

جواب دادند: توسل جزء عقیده است. زیرا کسی که متوسل می‌شود، عقیده دارد که این وسیله برای حصول خواسته‌اش، یا دفع مکروهش، تاثیر دارد. پس، توسل در حقیقت یکی از مسائل عقیده است. زیرا انسان به چیزی متوسل نمی‌شود مگر اینکه معتقد است آن چیز دارای تاثیر بر چیزی است که می‌خواهد.

اما، توسل به صالحان دو نوع است:

نوع اول: توسل به دعای آنان، که این اشکالی ندارد. صحابه رضی الله عنهم به رسول الله صلی الله علیه وسلم متوسل می‌شدند که برایشان دعا کند. او نیز برایشان دعا می‌کرد و صحابه نیز از دعای ایشان منتفع می‌شدند. عمر رضی الله عنه با توسل به دعای عباس، عموی پیامبر صلی الله علیه وسلم باران خواست.

نوع دوم: توسل به ذوات صالحین که این کار شرعی نیست، و از یک وجه، بدعت و از وجهی دیگر، شرک است.

از آن جهت بدعت است که در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم و اصحابشان، معروف نبوده است.

اما شرک بودنش از آن جهت است که اگر کسی معتقد به سبب بودن امری از امور شود، در حالی که آن امر، سبب شرعی نیست، مرتکب نوعی از انواع شرک شده است. بر این اساس، توسل جستن به ذات پیامبر صلی الله علیه وسلم جایز نیست. مثل گفتن: «با توسل به پیامبرت محمد صلی الله علیه وسلم از تو می‌خواهم»، مگر اینکه در تقدیر داشته باشد که دارد با ایمان به رسول الله صلی الله علیه وسلم و محبت او، به الله توسل می‌جوید. زیرا این کار جزئی از دین الله است که بنده به وسیله‌ی آن بهره‌مند می‌شود. اما ذات پیامبر صلی الله علیه وسلم وسیله‌ای به شمار نمی‌آید که بنده از آن سودمند شود، و بر همین اساس بنا بر قول راجح، توسل جستن به جاه پیامبر صلی الله علیه وسلم نیز جایز نیست. زیرا فقط رسول الله صلی الله علیه وسلم است که از جاه خود بهره می‌برد، و کسی دیگر نمی‌تواند از آن بهره‌مند شود. وقتی انسان به جاه پیامبر صلی الله علیه وسلم متوسل می‌شود، بر این اساس که ایشان نزد الله دارای جاه هستند، پس بگوید: پروردگارا، از تو می‌خواهم که پیامبر صلی الله علیه وسلم را شافع من قرار دهی، و امثال چنین کلماتی که با آن از الله عز و جل چیزی بخواهد.