چهارشنبه 2 ربیع‌الثانی 1447
۲ مهر ۱۴۰۴
24 سپتامبر 2025

۱۹۱ – فرق بین قضا، و قدر چیست؟

۱۹۱ – از شیخ رحمه الله سوال شد: فرق بین قضا، و قدر چیست؟

جواب دادند: علما در فرق بین این دو اختلاف دارند. گروهی گفته‌اند: قَدَر، «تقدیر الله در ازل است»، و قضا، «حکم الله به چیزی هنگام وقوع آن است». زمانی که الله مقدر کند چیزی در وقت معینی صورت گیرد، این قَدَر است. زمانی که وقت آن چیز برسد که در آن وقت انجام پذیرد، قضاست. این مورد در قرآن کریم بسیار آمده است. مثل این فرموده‌ی الهی: {قُضِيَ الْأَمْرُ}[۱]، یعنی: {این امر، حتمی و انجام شدنی است}، و این فرموده: {وَاللَّهُ يَقْضِي بِالْحَقِّ}[۲]، یعنی: {و الله به حق و راستی حکم می‌کند}، و امثال این آیات. بنا بر این، قدر، تقدیر الله در ازل، و قضا، حکم به آن در هنگام وقوعش است.

گروهی دیگر از علما گفته‌اند: این دو کلمه، به یک معنی هستند.

اما راجح این است که اگر این دو با هم و در کنار هم ذکر شدند، بینشان چنان که گذشت، فرق وجود دارد، و اگر فقط یکی از آنها ذکر شد و دیگری ذکر نشد، به یک معنی هستند. والله اعلم.


[۱] – سوره یوسف، آیه «۴۱».

[۲] – سوره غافر، آیه «۲۰».

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

(191) وسئل فضيلة الشيخ : ما الفرق بين القضاء والقدر؟

فأجاب بقوله :اختلف العلماء في الفرق بينهما فمنهم من قال : إن القدر “تقدير الله في الأزل” والقضاء “حكم الله بالشيء عند وقوعه” فإذا قدر الله –تعالى – أن يكون الشيء المعين في وقته فهذا قدر ، فإذا جاء الوقت الذي يكون فيه هذا الشيء فإنه يكون قضاء ، وهذا كثير في القرآن الكريم مثل قوله-تعالى-: (قضي الأمر) (سورة يوسف، الآية “41”) وقوله : (والله يقضي بالحق) (سورة غافر، الآية “20”) وما أشبه ذلك . فالقدر تقدير الله –تعالى- الشيء في الأزل ، والقضاء قضاؤه به عند وقوعه.

ومنهم من قال : إنهما بمعنى واحد.

والراجح أنهما إن قرنا جميعاً فبينهما فرق كما سبق ، وإن أفرد أحدهما عن الآخر فهما بمعنى واحد والله أعلم .

مطالب مرتبط:

۱۹۶ – حکم رضایت به قضا و قدر چیست؟ آیا دعا تقدیر الله را تغییر می‌دهد؟

۱۹۶ – از شیخ رحمه الله از حکم رضایت به قضا و قدر سوال شد؟ و اینکه آیا دعا، آنچه را الله خواسته، تغییر می‌دهد؟ جواب دادند: رضایت به قضا و قدر، واجب است. زیرا جزی از کمال ربوبیت الله تعالی است. بر هر مومنی واجب است که به قضای الهی راضی باشد. اما مَقضی، […]

ادامه مطلب …

۲۰۶ – آیا حدیث احتجاج آدم و موسی، اقرار به احتجاج به قَدَر است؟

۲۰۶ – از شیخ رحمه الله سوال شد: آیا در حدیث احتجاج آدم و موسی، اقرار به احتجاج به قَدَر است؟ از این رو که آدم و موسی با هم بحث کردند. موسی گفت: «تو پدر مایی. خود و ما را با بیرون کردنت از بهشت، گرفتار کردی». آدم گفت: آیا به خاطر چیزی مرا […]

ادامه مطلب …

۲۰۰ – آیا عمل کفار نیز از ازل نوشته شده؟ و چرا الله متعال آنها را عذاب می‌دهد؟

۲۰۰ – از شیخ رحمه الله سوال شد: آیا عمل کفار نیز از ازل نوشته شده؟ و اگر چنین است، پس چرا الله تعالی آنها را عذاب می‌دهد؟ جواب دادند: بلکه، کفار از ازل، اعمالشان نوشته شده است. همچنین انسان وقتی در شکم مادرش کامل شد، عملش نوشته می‌شود. چنان که در حدیث صحیح از […]

ادامه مطلب …

۲۰۳ – منظور از آیه‌ای که می‌گوید: «الله شما و آنچه انجام می‌دهید را خلق کرده است» چیست؟

۲۰۳ – از شیخ رحمه الله در مورد این فرموده‌ی الله تعالی سوال شد: {وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ وَمَا تَعْمَلُونَ}[۱]، یعنی: {و الله شما و آنچه انجام می‌دهید را خلق کرده است}. جواب دادند: این سخنی است که ابراهیم علیه الصلاة و السلام به قومشان فرمودند: {قَالَ أَتَعْبُدُونَ مَا تَنْحِتُونَ . وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ وَمَا تَعْمَلُونَ}[۲]، یعنی: {آیا […]

ادامه مطلب …

۱۹۰ – کسی که از ترس لغزش در عقیده از یادگیری آن می‌پرهیزد.

۱۹۰ – از شیخ رحمه الله در مورد کسی سوال شد که مطالعه‌ی عقیده را خصوصا در مساله‌ی قَدَر، از خوف اینکه بلغزد، دوست ندارد. جواب دادند: انسان به این مساله نیز مانند دیگر مسائل مهم، در دین و دنیای خود نیازمند است. باید در اعماق آن شناور شده و برای تحقیق و شناخت آن […]

ادامه مطلب …

۲۰۵ – حکمت وجود گناهان و کفر

۲۰۵ – از شیخ رحمه الله در مورد حکمت وجود گناهان و کفر سوال شد؟ جواب دادند: حکمت‌های بسیاری برای وجود معاصی و کفر وجود دارد. از جمله: ۱ . حتمی شدن سخن الله تعالی. چون وعده داده که جهنم پر خواهد شد. الله تعالی می‌فرماید: {وَلَا يَزَالُونَ مُخْتَلِفِينَ . إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَلِذَلِكَ […]

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه