۱۹۰ – کسی که از ترس لغزش در عقیده از یادگیری آن می‌پرهیزد.

۱۹۰ – از شیخ رحمه الله در مورد کسی سوال شد که مطالعه‌ی عقیده را خصوصا در مساله‌ی قَدَر، از خوف اینکه بلغزد، دوست ندارد.

جواب دادند: انسان به این مساله نیز مانند دیگر مسائل مهم، در دین و دنیای خود نیازمند است. باید در اعماق آن شناور شده و برای تحقیق و شناخت آن از الله کمک بگیرد تا اینکه موضوع برایش واضح شود. چون به هیج عنوان شایسته نیست که انسان در چنین امور مهمی در شک و تردید باشد. اما به تاخیر انداختن مسائلی که خللی به دین انسان وارد نمی‌کند و ترس از آن وجود ندارد که سبب انحراف شخص شود، اشکالی ندارد؛ البته تا زمانی که مسائلی مهم‌تر از آن وجود داشته باشند. مسائل قَدَر از مسائل مهمی است که بر بنده واجب است در آن کاملا تحقیق کند تا اینکه به درجه‌ی یقین برسد، و در حقیقت، هیچ مشکلی – الحمدلله – در این مساله وجود ندارد. اما آنچه که دروس عقیده را بر بعضی مردم ثقیل کرده، این است متاسفانه آنها جانب «چگونه» را بر جانب «چرا» ترجیح داده‌اند. انسان در قبال عملی که انجام می‌دهد با دو ادات از ادوات استفهام مورد سوال قرار می‌گیرد: چرا چنین کردی؟ این اخلاص است. چگونه انجام دادی؟ این متابعت از رسول الله صلی الله علیه وسلم است. اما بیشتر مردم الان مشغول محقق ساختن جواب «چگونه انجام دادی» هستند، و از محقق نمودن جواب «چرا انجام دادی» غافلند، و به همین خاطر می‌بینید که در جانب اخلاص، زیاد دنبال محقق ساختن آن نیستند، اما در جنبه‌ی متابعت، بر ریزترین امور نیز دقیق هستند. الان مردم بسیار به این جنبه اهمیت می‌دهند و از جنبه‌ی مهم‌تر که همان عقیده و اخلاص و توحید است، غافلند. به همین خاطر می‌بینید که بعضی از مردم در مورد مسائل دنیوی از چیزهای بسیار کوچک سوال می‌پرسند و قلبشان وابسته به دنیاست، و مطلقا در زمینه‌ی خرید و فروش و سواری و مسکن و لباسش از الله غافل است. الان برخی مردم بنده‌ی دنیا هستند، اما خودشان بی خبرند. ممکن است در دنیا، مشرک باشد، اما خبر ندارد. چون متاسفانه به جنبه‌ی عقیده و توحید اهتمام ورزیده نمی‌شود، و این مساله نه فقط در بین عوام، که حتی برخی طلاب علم نیز چنین هستند و این موضوع خطرناکی است. همان گونه که متمرکز بودن بر عقیده، بدون عمل، که شارع آن را به عنوان حامی و دیوار آن قرار داده، خطاست. چون در رادیوها می‌شنویم و در روزنامه‌ها و جراید می‌خوانیم که همه‌ی تمرکزشان بر این است که دین، آسان است و امثال چنین عباراتی را تکرار می‌کنند. در حقیقت این ترس وجود دارد که این کار باعث باز شدن دری شود که از طریق آن و با این حجت که عقیده، سالم است، برخی محرمات، حلال شوند. بلکه باید بر هر دو موضوع دقت و ملاحظه داشت تا هنگامی که از «چرا» و «چگونه» سوال شدیم، جواب درستی داشته باشیم.

خلاصه‌ی جواب این است: مطالعه‌ی علم توحید و عقیده، بر هر شخصی واجب است؛ تا اینکه نسبت به إله و معبودش بصیرت داشته باشد. در اسماء و صفات و افعال الله، بر بصیرت باشد. در احکام کونی و شرعی الله، بر بصیرت باشد. در مورد حکمت الله تعالی و اسرار شریعت و خلقتش، بر بصیرت باشد تا نه خود گمراه شده و نه کسی دیگر را به گمراهی کشاند. نیز، علم توحید، شریف‌ترین علوم است، چون آنچه متعلق به این علم است (یعنی الله)، شریف است، و به همین خاطر، اهل علم، آن را (فقه اکبر) خوانده‌اند، و رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده است: (هر آن کس که الله به او اراده‌ی خیر داشته باشد، او را در دین، فقیه می‌گرداند)، و اولین و اولاترین چیزی که تحت این حدیث وارد می‌شود، علم توحید و عقیده است. اما؛ همچنین بر شخص واجب است به دنبال این باشد که چگونه این علم را فرا گیرد و از چه مصدری آن را اخذ کند. اولا باید آنچه از این علم را که خالص مانده و خالی از شبهات است فرا گیرد. سپس در مرحله‌ی دوم باید به بدعت‌ها و شبهاتی که وارد می‌شوند، نظری داشته باشد؛ تا بتواند آنها را رد کرده و با آنچه از عقیده‌ی صحیح و خالص که قبلا آموخته، واقعیت آنها را بیان نماید. باید مصدری که از آن علم را فرا می‌گیرد، کتاب الله و سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم و سپس کلام صحابه رضی الله عنهم باشد. سپس آنچه را که ائمه‌ی بعد از صحابه، مثل تابعین و اتباع آنها گفته‌اند، فرا گیرد. سپس علم را از علمایی که در علم و امانتشان مورد وثوق هستند؛ مانند شیخ الاسلام ابن تیمیه و شاگردشان، ابن قیم علیهما و علی سائر المسلمین و ائمتهم الرحمة و الرضوان، فرا گیرد.

تعداد بازدید: 1

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

(190) وسئل فضيلة الشيخ : عمن لا يحب دراسة العقيدة خصوصاً مسألة القدر خوفاً من الزلل؟

فأجاب بقوله :هذه المسألة كغيرها من المسائل المهمة التي لا بد للإنسان منها في دينه ودنياه لا بد أن يخوض غمارها وأن يستعين بالله تبارك وتعالى – على تحقيقها ومعرفتها حتى يتبين له الأمر ، لأنه لا ينبغي أن يكون على شك في هذه الأمور المهمة ، أما المسائل التي لا تخل بدينه لو أجلها ويخشى أن تكون سبباً لانحرافه، فإنه لا بأس أن يؤجلها ما دام غيرها أهم منها، ومسائل القدر من الأمور المهمة التي يجب على العبد أن يحققها تماماً حتى يصل فيها إلى اليقين ، وهي في الحقيقة ليس فيها إشكال – ولله الحمد – ، والذي يثقل دروس العقيدة على بعض الناس هو أنهم مع الأسف الشديد يرجحون جانب “كيف” على جانب “لم” والإنسان مسؤول عن عمله بأداتين من أدوات الاستفهام “لم” و “كيف” فلم عملت كذا؟ هذا الإخلاص . كيف عملت كذا ؟ هذا المتابعة للرسول ، ﷺ ، وأكثر الناس الآن مشغولون بتحقيق جواب “كيف” غافلون عن تحقيق جواب “لم” ولذلك تجدهم في جانب الإخلاص لا يتحرون كثيراً ، وفي جانب المتابعة يحرصون على أدق الأمور ، فالناس الآن مهتمون كثيراً بهذا الجانب ،غافلون عن الجانب الأهم وهو جانب العقيدة وجانب الإخلاص وجانب التوحيد ، لهذا تجد بعض الناس في مسائل الدنيا يسأل عن مسألة يسيرة جداً جداً وقلبه منكب على الدنيا غافل عن الله مطلقاً في بيعه وشرائه، ومركوبه ، ومسكنه ، وملبسه ، فقد يكون بعض الناس الآن عابداً للدنيا وهو لا يشعر ، وقد يكون مشركاً بالله في الدنيا وهو لا يشعر ، لأنه مع الأسف أن جانب التوحيد وجانب العقيدة لايهتم بهما ليس من العامة فقط ، ولكن حتى من بعض طلاب العلم وهذا أمر له خطورته ، كما أن التركيز على العقيدة فقط بدون العمل الذي جعله الشارع كالحامي والسور لها خطأ أيضاً ، لأننا نسمع في الإذاعات ونقرأ في الصحف التركيز على أن الدين هو العقيدة السمحاء وما أشبه ذلك من هذه العبارات وفي الحقيقة أن هذا يخشى أن يكون باباً يلج منه من يلج في استحلال بعض المحرمات بحجة أن العقيدة سليمة، ولكن لا بد من ملاحظة الأمرين جميعاً ليستقيم الجواب على “لم” وعلى “كيف”.

وخلاصة الجواب : أنه يجب على المرء دراسة علم التوحيد والعقيدة ؛ ليكون على بصيرة في إلهه ومعبوده – جل وعلا – على بصيرة في أسماء الله وصفاته ، وأفعاله ، على بصيرة في أحكامه الكونية ، والشرعية ، على بصيرة في حكمته ، وأسرار شرعه وخلقه ، حتى لا يضل بنفسه أو يضل غيره . وعلم التوحيد هو أشرف العلوم لشرف متعلقه ولهذا سماه أهل العلم (الفقه الأكبر) وقال النبي ، ﷺ : “من يرد الله به خيراً يفقهه في الدين” وأول ما يدخل في ذلك وأولاه علم التوحيد والعقيدة ، لكن يجب على المرء أيضاً أن يتحرى كيف يأخذ هذا العلم ومن أي مصدر يتلقاه ، فليأخذ من هذا العلم أولاً ما صفا منه وسلم من الشبهات ثم ينتقل ثانياً إلى النظر فيما أورد عليه من البدع والشبهات؛ ليقوم بردها وبيانها مما أخذه من قبل من العقيدة الصافية ، وليكن المصدر الذي يتلقاه منه كتاب الله وسنة رسوله ، ﷺ ، ثم كلام الصحابة –رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم- ثم ما قاله الأئمة بعدهم من التابعين وأتباعهم ، ثم ما قاله العلماء الموثوق بعلمهم وأمانتهم ؛ خصوصاً شيخ الإسلام ابن تيمية وتلميذه ابن القيم عليهما وعلى سائر المسلمين وأئمتهم سابغ الرحمة والرضوان.

مطالب مرتبط:

۲۱۳ – اگر از تشاؤم نهی شده، چرا فرموده است «از شخص جذامی فرار کن»؟

این چهار چیزی که رسول الله صلی الله علیه وسلم آنها را نفی کرده، دال بر وجوب توکل بر الله عز و جل و عزم صادقانه است و اینکه مسلمان نباید در مقابل این امور، از خود ضعف نشان دهد...

ادامه مطلب …

۱۹۸ – چطور الله به خاطر گناهان، انسان را عقوبت می‌کند، در حالی که خودش آن را برای انسان نوشته است؟

۱۹۸ – از شیخ رحمه الله سوال شد: اشکالی نزد برخی مردم وجود دارد که می‌گویند: «چطور الله به خاطر معاصی، انسان را عقوبت می‌کند، در حالی که خودش آن را برای انسان نوشته است»؟ جواب دادند: اینکه انسان اقدام به عمل بدی کند و در مقابل آن، عقوبت شود، مشکل نیست؛ زیرا اقدام انسان […]

ادامه مطلب …

۲۱۲ – قضا و قدر چگونه به زیاد شدن ایمان مسلمان کمک می‌کند؟

۲۱۲ – از شیخ رحمه الله سوال شد: قضا و قدر چگونه به زیاد شدن ایمان مسلمان کمک می‌کند؟ جواب دادند: قضا و قدر، به مسلمان در امور دین و دنیایش کمک می‌کند؛ چون ایمان دارد که قدرت الله عز و جل فوق همه‌ی قدرت‌هاست، و الله عز و جل هر وقت اراده‌ی انجام کاری […]

ادامه مطلب …

۱۹۴ – تقدیر چیست و آیا انسان در اعمال خود اختیار دارد؟

۱۹۴ – از شیخ رحمه الله در مورد مساله‌ی قدر سوال شد. نیز سوال شد: آیا اصل فعل، مقدر شده و انسان فقط در مورد کیفیت آن، مخیّر است؟ مثلا اگر الله تعالی برای بنده‌ای مقدر باشد که مسجدی را بنا کند، آن بنده بدون شک مسجدی بنا خواهد کرد. اما آیا کیفیت بنای آن […]

ادامه مطلب …

۲۰۴ – شخصی که می‌گوید: «الله هدایت را برای من ننوشته»

۲۰۴ – از شیخ رحمه الله در مورد شخص نافرمانی سوال شد که وقتی او را به سوی حق دعوت می‌کنند، می‌گوید: «الله تعالی هدایت را برای من ننوشته». با چنین شخصی چگونه باید تعامل کرد؟ جواب دادند: به سادگی به او می‌گوییم: آیا از غیب خبر داری یا اینکه از الله عهد و پیمان […]

ادامه مطلب …

۲۰۱ – چگونه کتاب تقدیر از عمل شخص سبقت می‌گیرد؟

رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «همانا شخص، عمل اهل بهشت را انجام می‌دهد، تا جایی بین او و بهشت، جز یک ذرع، فاصله نیست، پس کتابش بر او سبقت گرفته، عمل اهل جهنم را انجام می‌دهد، و وارد جهنم می‌شود، و همانا شخص، عمل اهل جهنم را انجام می‌دهد، تا جایی که بین او و جهنم، جز یک ذرع، فاصله‌ی بیشتری نیست. پس کتابش بر او سبقت گرفته، عمل اهل بهشت را انجام می‌دهد، و وارد بهشت می‌شود»...

ادامه مطلب …