۱۷۱ – از شیخ رحمه الله در مورد این فرموده‌ی پیامبر صلی الله علیه وسلم سوال شد: «الله تعالی می‌فرماید: ملائکه و انبیاء و مومنان شفاعت کردند، و کسی جز ارحم الراحمین باقی نماند. پس جماعتی از اهل آتش را گرفته و از آن خارج می‌کند که هیچ خیری انجام نداده‌اند»، روایت مسلم. معنی این قسمت از حدیث چیست: «هیچ خیری انجام نداده‌اند»؟
جواب دادند: معنای این سخن که: «هیچ خیری انجام نداده‌اند»، این است که اعمال صالح انجام نداده‌اند. اما ایمان در قلب‌هایشان وجود دارد. اینها ممکن است قبل از اینکه بتوانند کاری انجام دهند، از دنیا رفته باشند. ایمان آورده‌اند، سپس قبل از اینکه بتوانند کاری انجام دهند، از دنیا رفته‌اند، که در این هنگام درست است که آنها هیچ خیری انجام نداده‌اند.
و یا اینکه این حدیث، با احادیث دیگری که دال بر این هستند که ترک برخی اعمال صالح مانند نماز، کفر است، مقید می‌شود. زیرا کسی که نماز نخواند، کافر است و گر چه تصور کند به الله و رسولش ایمان دارد، و شفاعت شفاعت کنندگان در قیامت هیچ نفعی به کافر نمی‌رساند و او تا ابد در جهنم خواهد ماند.
مهم اینکه این حدیث یا در مورد گروهی است که ایمان آورده و فورا بعد از ایمان آوردنشان و قبل از اینکه بتوانند عمل خیری انجام دهند، از دنیا رفته‌اند و نتوانسته‌اند هیچ عمل خیری انجام دهند.
یا اینکه این حدیث عام است، اما آن اعمالی که نصوص شرعی دال بر این هستند که حتما باید انجام گیرند، مانند نماز، از آن مستثنا می‌شود. زیرا کسی که نماز نخواند، کافر است و شفاعت هیچ سودی به او نمی‌رساند و از آتش خارج نمی‌شود.
