۱۲۱ – از شیخ رحمه الله در مورد فتنه‌ی اعتقاد به مخلوق بودن قرآن، سوال شد.

جواب دادند: در زمان امام احمد رحمه الله و قبل از آن، فتنه‌ی خلق قرآن ظهور کرد، و کسانی که این را می‌گفتند، معتزله بودند. آنها می‌گفتند: کلام الله عز و جل یکی از مخلوقات است، و صفتی از صفات او تعالی نیست. می‌گفتند قرآن، قائم به الله نیست، بلکه مخلوقی جدا از الله است. هیچ فرقی بین آسمان و بین کلام الله، و بین زمین و بین کلام الله قائل نبودند. همه‌شان نزد معتزله، مخلوق بودند. همچنین چهارپایان و باران، همه منزَّل هستند. شکی نیست که لوازم باطلی بر این سخن معتزله لازم می‌شود. یکی از ملزوماتش این است که اگر کسی بگوید: کلام مردم، همان کلام الله است، این سخنش صحیح است. چون کلام مردم، مخلوق است. همچنین از ملزومات آن، ابطال تقسیم در این فرموده‌ی الله تعالی است: {أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ}[۱]، یعنی: {آگاه باشید که خلق و امر از آن اوست}. زیرا امر، فقط از طریق کلام است. وقتی کلام الله، مخلوق باشد، همه چیز مخلوق است، و دیگر خلقت و امری نیست، بلکه فقط خلقت وجود دارد. همچنین منجر به ابطال دلالت قرآن کریم می‌شود و نیز لوازم بسیار دیگری که اهل علم آن را در کتاب‌های طولانی ذکر کرده‌اند.

امام احمد رحمه الله و دیگر اهل علم در آن زمان، مورد امتحان قرار گرفتند. زیرا مامون که خلیفه‌ی مسلمین بود، سردمدار این عقیده بود و مردم را به آن دعوت می‌کرد، و چنان که معلوم است، وقتی حاکم چیزی را بخواهد، برای مردم سخت است که از آن سرپیچی کنند. به همین خاطر، جز عده‌ای از مردان بزرگ، بر این مخالفت نتوانستند صبر کنند و تنها کسی که در این مساله کاملا مقاومت کرده و پابرجا ماند، امام احمد رحمه الله بود، و الله به وسیله‌ی او، عقیده‌ی اهل سنت را نسبت به اعتقاد به مخلوق بودن قرآن، مورد حفاظت قرار داد، و الحمدلله به همین خاطر، مردم هنوز می‌گویند: قرآن کلام الله است و مخلوق نیست.

[۱] – سوره اعراف، آیه «۵۴».