۱۰۷ – از شیخ رحمه الله سوال شد: کدام یک برتر هستند: ملائکه یا انسان‌های صالح؟
جواب دادند: این مساله، یعنی برتری بین ملائکه یا انسان‌های صالح، در بین اهل علم، محل اختلاف است و هر کدام از آنها دلایلی در بین نصوص دارند که به آن استدلال می‌کنند. اما قول راجح در این مساله این است که گفته می‌شود انسان‌های صالح به اعتبار نهایتشان، از ملائکه برتر هستند. زیرا الله سبحانه و تعالی برای آنها پاداشی تدارک دیده که تا جایی که می‌دانیم، برای ملائکه تدارک ندیده. بلکه ملائکه در مقرّ انسان‌های صالح که بهشت است، از هر دری بر آنها وارد می‌شوند: {سَلَامٌ عَلَيْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ}[۱]، یعنی: {سلام بر شما به خاطر اینکه صبر کردید، پاداش این سرا، چه نیکوست}.
اما به اعتبار بدایت و اول، ملائکه بهتر از انسان‌های صالح هستند. زیرا از نور خلق شده و نهادشان بر طاعت الله عز و جل و قوت بر آن است. چنان که الله تعالی می‌فرماید: {عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ}[۲]، یعنی: {فرشتگان خشن و سخت گیری بر آن گماشته شده‌اند، که از آنچه الله به آنان دستور داده، سرپیچی نمی‌کنند، و هر چه فرمان می‌یابند، به اجرا در می‌آورند}، و می‌فرماید: {وَمَنْ عِنْدَهُ لَا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِهِ وَلَا يَسْتَحْسِرُونَ . يُسَبِّحُونَ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ لَا يَفْتُرُونَ}[۳]، یعنی: {و کسانی که نزد او هستند، از عبادتش سر نمی‌تابند و خسته نمی‌شوند. شب و روز تسبیح می‌گویند، و خسته نمی‌شوند}. قول فصل در این مساله، همین است.
اما، تفكر در این مساله و بدنبال یافتن برتری بین انسان‌های صالح و ملائکه، از فضول علم بوده که انسان ضرورتى به فهمیدن و آگاهی یافتن از آن ندارد. والله المستعان.
[۱] – سوره رعد، آیه «۲۴».
[۲] – سوره تحریم، آیه «۶».
[۳] – سوره أنبیاء، آیات «۱۹و۲۰».
