۱۰۶ – از شیخ رحمه الله در مورد چیزی که در شرح “لمعة الإعتقاد” از ایشان نقل شده که گفتهاند: «رؤیت الله در دنیا، محال است»، سوال شد، در حالی که شیخ شنقیطی رحمه الله میگوید: رؤیت الله عز و جل در دنیا و آخرت، عقلا جایز است، اما شرعاً در آخرت جائز بوده و واقع میشود. اما در دنیا، شرعا ممنوع است، و نیز سخنی که از امام نووی رحمه الله نقل میشود که گفتهاند رؤیت الله تعالی در دنیا جائز است. از شما بزرگوار میخواهیم این را جواب دهید.
جواب دادند: آنچه در شرح لمعة الاعتقاد ذکر کردهام با چیزی که شیخ شنقیطی و دیگران گفتهاند که رؤیت الله در دنیا، ممکن است، منافات ندارد. من گفتهام: «چنین چیزی محال است»، یعنی بر حسب خبر الله سبحانه و تعالی که گفته در دنیا دیده نمیشود. زیرا ممکن نیست مدلول خبر الله تعالی مختلف باشد، و مثل فرمودهی الله تعالی در این مورد، در سنت نیز آمده است، چنان که رسول الله صلی الله علیه وسلم در هنگام سخن گفتن در مورد دجال میفرماید: «و بدانید شما پروردگارتان را نمیبینید تا اینکه از دنیا بروید». روایت مسلم.
سپس، این را بدان که محال در حق الله تعالی، دو نوع است:
اول: محال است به خاطر اینکه شایستهی شكوه و جلال او تعالی نیست. مثل جهل و عجز و امثال اینها. امکان ندارد کسی که عارف به الله تعالی بوده و جایگاه او تعالی را چنان که باید، میشناسد، چنین چیزی به ذهنش خطور کند یا سوال از آن را بر زبانش جاری کند.
دوم: محال است نسبت به غیر الله، به خاطر کمال صفات الله تعالی، مانند رؤیت انسان، پروردگارش را در دنیا. این محال است به این خاطر که بشر به خاطر نقصی که در زندگانی بشر در دنیا وجود دارد، توانایی رؤیت الله تعالی را ندارد، و به این خاطر رؤیت در آخرت ممکن است، چون در آنجا زندگانی بشر کامل است.
در هر صورت نصوصی که وجود دارند و نیز اجماع سلف بر این است که هیچ کسی در دنیا در حالت بیداری، الله تعالی را نمیبیند، و گر چه روایتی از ابن عباس رضی الله عنهما وجود دارد که ظاهر آن چنین مینماید که پیامبر صلی الله علیه وسلم، الله تعالی را دیدهاند. والله اعلم.