سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

۱۰۳ – آیا نزول الله تعالی در وقتی است که هیچ کسی جز او از آن اطلاع ندارد؟

۱۰۳ – از شیخ رحمه الله در مورد سخنی که در روزنامه …… آمده سوال شد، که نویسنده گفته: «نزول الله تعالی در وقتی است که هیچ کسی جز او از آن اطلاع ندارد»؟

جواب دادند: دوست داشتم که نویسنده در نوشتن چنین جوابی عجله به خرج نمی‌داد. زیرا مقامی بس خطیر است. چون متعلق به یکی از صفات الله تعالی است، و این جمله‌ای که از آن سوال شده، شاید سهو یا لغزش قلم بوده. زیرا نزول الله تعالی در وقتی معلوم است که رسول الله صلی الله علیه وسلم آن را به یک سوم آخر شب محدَّد کرده و تعیین نموده، و این واضح بوده و هیچ اشکالی در آن نیست. اما زمانی اشکال در آن به وجود می‌آید که کسی تصور کند نزول الله مثل نزول مخلوقات است. اما کسی که الله را چنان که باید، بزرگ می‌دارد، و می‌داند که پیامبر صلی الله علیه وسلم در مورد چنین امور غیبی سخن نمی‌گوید مگر وقتی که الله تعالی او را با خبر کرده باشد و او در آنچه می‌گوید، راستگو است، این حدیث بر او مشکل نمی‌نماید. زیرا می‌گوید: نزول الله مانند نزول دیگران نیست. او در یک سوم آخر شب به نسبت کسانی که در آن وقت قرار دارند، به آسمان دنیا نزول می‌کند و نسبت به کسانی که در آن وقت قرار ندارند، نزول نمی‌کند. مقتضای حدیث چنین است و اشکالی در آن نیست.

لذا امیدوارم این مقدار که نوشتم، کافی باشد و نویسنده در جوابش طبق چیزی که نوشتم و مقتضای حدیث و عین دلالت آن نیز همین است، از نظرش برگردد، و نمی‌گویم برای کسی که در آن تامل کند، زیرا کاملا واضح است و نیازی به تامل ندارد. والله الموفق.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

(103) سئل الشيخ: عما جاء في صحيفة … من قول الكاتب: ” إن نزول الله تعالى يكون في وقت لا يدريه إلا هو”؟

فأجاب بقوله: لقد وددت أن الكاتب لم يستعجل بكتابة مثل هذا الجواب، لأن المقام خطير حيث يتعلق بصفة من صفات الله تعالى، وهذه الجملة التي وقع عنها السؤال لعلها سهو أو سبقة قلم، فإن نزول الله تعالى في وقت معلوم، حدده وعينه رسول الله ﷺ بثلث الليل، وهو واضح لا إشكال فيه، ولا يقع فيه إشكال إلا على من تصور أن نزول الله تعالى كنزول المخلوقين، أما من قدر الله تعالى حق قدره وعلم أن النبي ﷺ لا ينطق بمثل هذه الأمور الغيبية إلا بما أظهره الله عليه، وأنه صادق فيما أخبر به من ذلك، فإنه لن يشكل عليه هذا الحديث، فإنه يقول : نزول الله تعالى ليس كنزول غيره، فإنه يكون نازلاً إلى السماء الدنيا في ثلث الليل الآخر بالنسبة لمن كانوا في ذلك الوقت، وليس نازلاً بالنسبة لمن لم يكونوا فيه، هذا مقتضى الحديث، وليس فيه إشكال.

لذا أرجو أن يكون فيما كتبت كفاية، وأن يعيد الكاتب كتابة الجواب حسبما يتبين له من هذه الكتابة التي هي مقتضى الحديث وعين دلالته، لا أقول : لمن تأمله لأنه بمنتهى الوضوح بدون تأمل والله الموفق.

مطالب مرتبط:

۱۰۰ – آیا آن کسی که نزول می‌کند، الله عز و جل است یا خیر؟

۱۰۰ – نیز از شیخ سوال شد: آیا آن کسی که نزول می‌کند، الله عز و جل است یا خیر؟ جواب دادند: قبلا گفتیم آن کسی که نزول می‌کند، الله است. رسول الله صلی الله علیه وسلم چنین گفته است و او عالم‌ترین مخلوقات نسبت به الله و ناصح‌ترین و فصیح‌ترین سخنور و راستگوترین شخص […]

ادامه مطلب …

۱۰۱ – از آنجا که همیشه در قسمتی از زمین شب و در قسمتی روز است، چگونه حدیث «نزول الله در یک سوم آخر شب» را درک کنیم؟

۱۰۱ – از شیخ سوال شد: چگونه بین حدیث ابو هریره در مورد نزول الله به آسمان دنیا در یک سوم آخر شب، بین واقعیت جمع ببندیم؟ چنان که واقعیت این است که وقتی اینجا شب است، در آمریکا روز است. جواب دادند: سوالتان در مورد حدیث صحیحی است که شیخین[۱] و دیگران آن را […]

ادامه مطلب …

۱۰۲ – آیا چون شب به دور کره‌ی زمین می‌چرخد، مقتضای آن این است که الله کل شب در آسمان دنیا باشد؟

۱۰۲ – از شیخ رحمه الله سوال شد: می‌دانیم که شب به دور کره‌ی زمین می‌چرخد، و الله عز وجل نیز در یک سوم آخر شب به آسمان دنیا نزول می‌کند. مقتضای آن، این است که الله کل شب در آسمان دنیا باشد. جواب این سخن چیست؟ جواب دادند: بر ما واجب است که به […]

ادامه مطلب …

۹۷ – آیا نزول الله تعالی مستلزم خالی شدن عرش از اوست؟

۹۷ – از شیخ رحمه الله سوال شد: آیا نزول الله تعالی مستلزم خالی شدن عرش از او تعالی است؟ جواب دادند: می‌گوییم: اصل این سخن، تکلّف بوده و از سوال کننده‌اش تشکر نمی‌شود. زیرا از او می‌پرسیم: آیا حرص تو برای فهمیدن صفات الله، بیشتر از صحابه است؟ اگر گفت: بله، این دروغگوست، و […]

ادامه مطلب …

۹۹ – آیا وقتی که الله عز و جل به آسمان دنیا نزول کند، آسمان دوم به بعد، بالاتر از او قرار می‌گیرند؟

۹۹ – از شیخ سوال شد: آیا وقتی که الله عز و جل به آسمان دنیا نزول کرد، آسمان دوم به بعد، بالاتر از او قرار می‌گیرند؟ جواب دادند: خیر، و از این جواب اطمینان داریم. چون اگر قبول کنیم چنین چیزی امکان دارد، صفت علوّ باطل می‌شود، وصفت علوّ برای الله لازم است و […]

ادامه مطلب …

۹۸ – آیا هنگام نزول الله، آسمان او را در بر می‌گیرد؟

۹۸ – از شیخ سوال شد: آیا وقتی الله نزول کند، آسمان او را در بر می‌گیرد؟ جواب دادند: این گونه نیست. زیرا اگر گفتی آسمان او را در بر می‌گیرد، لازمه‌اش این است که او به آسمان محتاج است، هم چنان که تو به سقف احتیاج داری وقتی تو را در بر می‌گیرد، و […]

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه