۲۳ – از شیخ رحمه الله سوال شد: توافق بین علم پزشکی الان که قادر به تشخیص پسر یا دختر بودن جنین است، و بین فرموده‌ی الهی چیست که می‌فرماید: (وَيَعْلَمُ مَا فِي الْأَرْحَامِ[۱])، یعنی: (و آنچه در رحم‌ها است را می‌داند)، و نیز آنچه در تفسیر طبری از مجاهد نقل شده که مردی از پیامبر صلی الله علیه وسلم در مورد نوزادی که زنش خواهد زایید سوال کرد، و الله عز و جل نیز این آیه را نازل کرد، و همچنین آنچه از قتاده رحمه الله نقل شده است، چگونه است؟ آنچه که این فرموده‌ی عام الهی: (مَا فِي الْأَرْحَامِ[۲])، یعنی: (آنچه در رحم‌ها است)، را خاص می‌کند، چیست؟

جواب دادند: قبل از جواب به این سوال دوست دارم بگویم به هیچ وجه امکان ندارد صریحِ قرآن با واقع در تعارض باشد، و اینکه اگر وقتی واقع در ظاهر با قرآن تعارض داشت، یا این است که این واقع، مجرد ادعاست و حقیقت ندارد، و یا اینکه قرآن کریم در معارضه‌اش غیر صریح است. زیرا صریحِ قرآن کریم و حقیقت واقع، هر دو قطعی هستند و تعارض بین دو امر قطعی به هیچ وجه امکان ندارد.

حال که این مسئله را تبیین کردیم، ممکن است گفته شود: علم پزشکی امروزه به ابزار دقیقی دست یافته که می‌تواند آنچه را که در رحم است، تشخیص دهد و بداند که آیا پسر است یا دختر. اگر آنچه که گفته می‌شود، باطل باشد، حرفی نمی‌ماند. اما اگر درست باشد، با آیه هیچ تعارضی ندارد. از این نظر که آیه دال بر امری غیبی است که متعلق به علم الهی در این امور پنج گانه است، و امور غیبی در مورد جنین، این است: مقدار زمانی که در شکم مادر می‌ماند، و زندگی‌اش، و عملش، و رزق و روزی‌اش، و شقاوت یا سعادتش، و اینکه قبل از خلق شدن، او می‌داند که این جنین پسر است یا دختر. زیرا بعد از خلق شدن، جزء علم شهادت می‌شود، با این توضیح که در ظلمت‌های سه گانه، مخفی مانده است که اگر این سه ظلمت از بین برود، همه چیز مشخص می‌شود، و بعید نیست که از جمله اشعه‌هایی که الله تعالی خلق کرده، اشعه‌ای قوی باشد که این سه ظلمت را شکافته و جنسیت جنین را مشخص کند که آیا پسر است یا دختر. نه در این آیه و نه در سنت، هیچ تصریحی نسبت به اینکه پسر یا دختر بودن جنین را فقط الله می‌فهمد وجود ندارد.

اما به نسبت آنچه که سائل از ابن جریر طبری از مجاهد نقل کرد که مردی از رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد نوزادی که همسرش خواهد زایید، سوال کرد؛ و الله این آیه را نازل فرمود؛ این نقل قول، منقطع است. زیرا مجاهد رحمه الله از تابعین بوده – و رسول الله صلی الله علیه و سلم را ملاقات نکرده است – .

اما تفسیر قتاده رحمه الله ممکن است حمل بر این شود که اختصاص این مورد به علم الله برای زمانی است که هنوز خلق نشده است. اما بعد از خلقت آن، دیگران نیز می‌فهمند.

ابن کثیر رحمه الله در تفسیر آیه‌ی سوره‌ی لقمان می‌گوید: (همچنین آنچه را که اراده کند در رحم‌ها بیافریند را کسی جز او نمی‌داند، اما زمانی که دستور داد که پسر یا دختر باشد، یا شقی و یا سعید باشد، ملائکه‌ی موکل بر آن، و کسان دیگری از مخلوقات که الله بخواهد، آن را می‌فهمند).

اما سوالتان در مورد آنچه که عموم این فرموده‌ی الله: (وَيَعْلَمُ مَا فِي الْأَرْحَامِ[۳])، یعنی: (آنچه در رحم‌ها است)، را خاص می‌کند، می‌گوییم: اگر آیه شامل مذکر یا مونث بودن بعد از خلقت باشد، چیزی که آن را خاص می‌کند، حس و واقع است، و علمای اصول ذکر کرده‌اند که تخصیص دهندگان عموم قرآن و سنت، یا نص، و یا اجماع، و یا قیاس، و یا حس، و یا عقل است، و کلامشان در این باره معروف است.

اما اگر منظور از آیه، آنچه که قبل از خلقت است، باشد، و شامل بعد از خلقت نباشد، در این صورت هیچ تعارضی در مورد مذکر یا مونث بودن جنین به وسیله‌ی تشخیص علمی، در آیه وجود ندارد.

الحمدلله در واقعیت چیزی وجود نداشته و نخواهد داشت که مخالف به صریحِ قرآن باشد، و طعنه‌هایی که دشمنان مسلمین به قرآن کریم می‌زنند که اموری ظاهری در قرآن با یکدیگر در تعارض هستند، به خاطر فهم قاصر آنها از قرآن یا به خاطر غرضشان است. اما نزد اهل دین و علم بحث‌ها و اموری برای رسیدن به حقیقت وجود دارد که همه‌ی شبهات اینها را الحمدلله از بین می‌برد.

مردم در مورد این مساله به سه گروه تقسیم می‌شوند:

گروهی که به آن نوع از ظاهر قرآن تمسک می‌جویند که صریح نیست، و هر آنچه از امور واقعی و یقینی که خلاف آن باشد را انکار می‌کنند، و با اینکار خود را آماج طعنه قرار می‌دهند و یا اینکه به قرآن کریم طعنه می‌زند که به نظرش مخالف با واقعِ یقینی است.

گروه دیگر از آنچه که قرآن کریم دال بر آن است روی گردان شده و فقط امور مادیِ محض را می‌گیرند، و با اینکار جزء ملحدین قرار می‌گیرند.

اما گروه میانه‌رو، آنچه را که قرآن کریم دال بر آن است، گرفته و نیز، واقع را تصدیق می‌کنند، و می‌دانند که هر دوی آنها حق است، و امکان ندارد که صریحِ قرآن کریم، آنچه را که عیان است، نقض کند. با اینکار، بین منقول و معقول جمع کرده‌اند، و ادیان و قلب‌هایشان را سالم نگه داشته‌اند، و الله، مومنان را در مسائل مورد اختلاف، به حق هدایت کرده است، و او هر کس را بخواهد به راه راست هدایت می‌کند.

الله، ما و برادران مومنمان را به این خواسته، توفیق دهد، و ما را هدایت یافتگان هدایت‌گر، و رهبران مصلح قرار دهد. و ما توفیقی الا بالله، علیه و توکلت و إلیه أنیب.

[۱] – سوره لقمان، آیه «۳۴».

[۲] – سوره لقمان، آیه «۳۴».

[۳] – سوره لقمان، آیه «۳۴».