۲۱ – از شیخ سوال شد: جمع بین این احادیث چگونه است؟ : «الله بود، و هیچ چیزی قبل از او وجود نداشت، و عرش او بر آب بود، و با دست خود همه چیز را نوشت، سپس آسمان‌ها و زمین را خلق کرد»، و در مسند امام احمد از لقیط بن صبره روایت شده که: گفتم یا رسول الله، پروردگارمان قبل از اینکه مخلوقات را خلق کند، کجا بود؟ فرمود: «در ابری رقیق بود»، و حدیث: «اولین چیزی که الله خلق کرد، قلم بود». ظاهر این احادیث با یکدیگر در این مسئله که کدام یک از مخلوقات، اول خلقت شده‌اند، تعارض دارد، و همچنین در جایی آمده است که اولین مخلوق، محمد صلی الله علیه وسلم بوده است.

جواب دادند: این احادیث با همدیگر متفق و مؤتلف هستند و اختلافی با یکدیگر ندارند. اولین چیز از مخلوقاتی که برای ما معلوم است، عرش است، و بعد از خلقت آسمان‌ها و زمین، بر بالای آن قرار گرفت؛ چنان که او تعالی می‌فرماید: ( وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَكَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاءِ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا[۱] )، یعنی: ( و او کسی است که آسمان‌ها و زمین را در شش روز خلق کرده و عرشش بر آب بود، تا شما را بیازماید که کدامتان عملش نیکوتر است ).

اما به نسبت قلم، در حدیث دلیلی که نشانگر این باشد که قلم اولین چیزی است که خلق شده است، وجود ندارد. بلکه معنی حدیث این است که در حین خلقت قلم، الله به او دستور نوشتن دارد، و او نیز مقدار همه چیز را نوشت. اما محمد صلی الله علیه وسلم مانند دیگر انسان‌ها است. از آب پدرش عبدالله بن عبدالمطلب خلق شد، و از حیث خلقت، هیچ فرقی با دیگر انسان‌ها ندارد، چنان که او خود در مورد خودش می‌گوید: ( من نیز بشری هستم که فراموش می‌کنم، همان‌طور که شما فراموش می‌کنید ). بنا بر این او علیه الصلاة و السلام گرسنه و تشنه می‌شود. سردش شده و دچار گرما می‌شود، مریض می‌شود و می‌میرد. هر چیزی که بشریت از جنبه‌ی بشر بودنش به او عارض می‌شود، به محمد صلی الله علیه وسلم نیز عارض می‌شود. اما تفاوت او با دیگر بشر در این است که به او وحی می‌شود و پیامبر است. چنان که الله تعالی می‌فرماید: ( اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُ[۲] )، یعنی: ( الله می‌داند که رسالتش را در کجا قرار دهد ).

[۱] – سوره هود، آیه «۷».

[۲] – سوره انعام، آیه «۱۲۴».