۱۵ – از شیخ رحمه الله در مورد معنای این فرمودهی رسول الله ﷺ سوال شد: آیا «به طور قطع، ایمان در مدینه جای میگیرد، مانند مار (که هنگام خطر) به سوراخش برمیگردد و در آن پناه میگیرد.»؟
جواب دادند: در این حدیث، رسول الله عَلَيْهِالصَّلَاةُوَالسَّلَام میفرمایند: «یقینا ایمان به مدینه باز گشته و در آن جمع میشود، چنان که مار به خانهاش باز میگردد»، و کلمهی «یأرز» به کسر راء، و به فتح و ضمّ آن نیز درست است، به معنی: بازگشتن و ثبوت یافتن در مدینه است، چنان که مار وقتی از خانهاش خارج شود، به سوی آن باز میگردد. این اشاره به رسول الله ﷺ است. اشاره به این است که این دین به مدینه بر خواهد گشت، بعد از اینکه شهرهای دیگر همه فاسد شدند، چنان که مار از لانهاش خارج شده و همه جا میگردد و بعد از آن به خانهاش باز میگردد.
همچنین اشاره به این است که اسلام همان طور که از مدینه پخش شده، همان طور نیز به سوی آن با خواهد گشت. زیرا اسلام با قوت و سلطهاش، فقط از مدینه منتشر شد، گر چه اصل آن از مکه بود، و مکه اولین خواستگاه وحی بود، اما مسلمانان در آنجا دولت و قدرت و جهاد نداشتند، مگر بعد از اینکه به مدینه هجرت کردند. به همین خاطر، اسلام با سلطه و نفوذ و قدرت که دارد، از مدینه منتشر شده و در آخر الزمان به همان جا باز خواهد گشت. همچنین گروهی از اهل علم گفتهاند: این اشاره به موضوعی است که گذشته است. معنایش این است که مردم گروه گروه به مدینه خواهند رفت و به سوی آن باز خواهند گشت تا شریعت و تعالیم اسلامی را از رسول الله ﷺ اخذ کنند.