(۶۵۳۶) سوال: اللهÀ به شما نیکی کند و در شما برکت بیاندازد، چه چیزی بر پدران در قبال فرزندانشان که زیر سن بلوغ هستند، واجب است؟ و واجب آن‌ها بعد از رسیدن به بلوغ چیست؟

جواب:

واجب پدران در قبال پسران، دختران، همسرانشان و هر کسی که بر آن‌ها ولایت دارند این است که تقوای اللهÀ را در خوب مراقبت نمودن از آن‌ها و تعلیم و تربیت‌شان رعایت کنند و آن‌ها را امر به معروف و نهی از منکر نمایند همانطور که رسول اللهﷺ فرمودند: «مُرُوا أَوْلادكُمْ بِالصَّلاةِ وهُمْ أَبْنَاءُ سَبْعِ سِنِينَ، واضْرِبُوهُمْ علَيْهَا، وَهُمْ أَبْنَاءُ عَشْرٍ، وفَرِّقُوا بَيْنَهُمْ في المَضَاجِعِ»[۱]: (فرزندان‌تان را در هفت سالگی به نماز امر کنيد و چون ده ساله شدند، به خاطر کوتاهی در نماز تنبيه‌شان نماييد و رختخواب‌شان را از هم جدا کنيد).

برای هیچ کس جایز نیست که این امانت را از روی تعارف و مراعات (کسی) ضایع سازد چون تربیت و ادب نمودن آن‌ها از مصلحت‌شان می‌باشد و آزاد گذاشتن آن‌ها تا این‌که هر چه خواستند بکنند، صالح شوند یا فساد، خیانت در امانت است چه بسیار انسان‌هایی هستند که بیشترین عنایت را به گاو، گوسفند و شترشان دارند حتی اگر یکی از گوسفندهایشان گم شود، کل شب را نمی‌خوابند تا آن را بیابند ولی می‌بینی که در مورد فرزندانشان نهایت اهمال و سهل‌انگاری را دارند و با آن‌ها مانند کسی رفتار می‌کنند که انگار ولایت و سرپرستی بر آن‌ها ندارند در حالی که در روز قیامت از آن‌ها سوال خواهند شد چون اللهÀ در کتابش می‌‌فرماید: {یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ قُوۤا۟ أَنفُسَكُمۡ وَأَهۡلِیكُمۡ نَارࣰا} [سوره التحريم: ۶]: (ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! خودتان و خانواده‌ی‌تان را از آتش نگه دارید) لذا ما را امر نموده است که خود را از اسباب وارد گشتن در آتش اجتناب کنیم و خانواده‌هایمان را از آن‌ باز داریم.

 رسول اللهﷺ فرمودند: «وَالرَّجُلُ رَاعٍ فِي أَهْلِهِ وَهُوَ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ»[۲]: (و مرد مسؤول خانواده خود است و در مورد زیر دستانش (خانواده‌اش) بازخواست خواهد شد).  بعضی از اولیا را می‌یابی که نادانان را همراه همسر یا پسر یا دخترشان می‌کنند و چیزهای حرام مانند آلت موسیقی و غیره را برایشان حاضر می‌کنند به این دلیل که با آن انس می‌گیرند سپس به مرحله‌ی بدتری از آن می‌رسند و اگر از ابتدا آن‌ها را از معصیت‌ها منع می‌نموند، اللهÀ تربیت آن‌ها را بر وجه مطلوب برایشان میسر می‌کرد و چقدر انسان‌هایی هستند که درباره‌ی خانواده‌یشان کوتاهی و اهمال کردند و آن‌ها رها کردند تا هرکاری خواستند بکنند سپس برایشان تبدیل به بلا گشته‌اند و از طاعتشان سرباز می‌زنند و نیکی که بر آن‌ها واجب است را به جا نمی‌آورند چون حق اللهÀ را در مورد فرزندانشان ضایع کرده‌اند‌ پس اللهÀ نیز حق آن‌ها را درموردشان ضایع کرده است.

لذا کسی که اللهÀ مسؤلیت خانواده‌اش را برعهده‌ی او گذاشته است، تقوای اللهÀ را رعایت کند و بداند که اگر انسان برای با اللهÀ بودن قوی باشد برای او بسیار مفیدتر است از این در برابر گناهان ضعیف و ناتوان باشد.

[۱] سنن ابو داود: كتاب الصلاة، باب متى يؤمر الغلام بالصلاة، رقم (٤٩٥).

[۲] صحیح بخاري: كتاب الجمعة باب الجمعة في القرى والمدن شماره (٨٥٣)، و صحیح مسلم: كتاب: الإمارة، باب فضيلة الإمام العادل وعقوبة الجائر، شماره (۱۸۲۹).