(۲۹۲۴) سوال: راتبه‌‌ی بعد از نماز ظهر را می‌‌خواندم در همین حال یکی از خارج مسجد آمد و گمان نمود که نماز فرض می‌‌خوانم لذا همراه من نماز خواند در حالی که من نافله می‌‌خواندم و او نماز ظهر را کامل نمود حکم آن چیست؟

جواب:

این کار درست است و نهایت آن اقتدا نمودن کسی که نماز فرض می‌‌خواند به کسی که نماز سنت می‌‌خواند است و این کار جایز است به این دلیل که معاذ بن جبل J همراه پیامبر ﷺ نماز عشاء را می‌‌خواند سپس به سوی قومش می‌‌رفت و این نماز را برای آن‌‌ها می‌‌خواند. [۱]لذا به نسبت او نافله و برای آن‌‌ها نماز فرض محسوب می‌‌شود.

نهایت امر این است که این شخصی که به تنهایی نماز می‌‌خواند بعد از این حالت امام شده است و این نیز جایز است یعنی برای مأموم جایز است که همراه کسی که به تنهایی نماز می‌‌خواند وارد شده تا اینکه چه در نماز فرض و چه در نماز سنت امامش شود و دلیل آن این است که پیامبر ﷺ شبی از خواب برای نماز برخاست و ابن Ç نزدش بود لذا ابن عباس Ç از خواب بیدار شد تا اینکه همراهش نماز بخواند سپس سمت چپ پیامبر ﷺ ایستاد لذا پیامبر ﷺ او را از پشت کشید تا اینکه در جهت راستش قرار بگیرد و به نمازش ادامه داد. [۲] در این جا پیامبر ﷺ تنها نماز می‌‌خواند سپس امام شد.

اگر کسی بگوید: این در نماز سنت است و نماز سنت درجه‌‌اش از نماز فرض کمتر است؟ می‌‌گوییم: اصل بر این است که نماز فرض و سنت مساوی هستند مگر اینکه دلیلی وجود داشته باشد و آنچه بر این اصل دلالت می‌‌دهد این است که هنگامی که صحابه Æ نماز پیامبر ﷺ بر روی سواری را نقل کردند که به هر جهتی نماز می‌‌خواند گفتند: مگر اینکه بر روی سواری نماز فرض نمی‌‌خواندند لذا استثنای آن‌‌ها دلالت می‌‌دهد بر اینکه اگر نمی‌‌گفتند نمازهای فرض و نوافل بر روی سواری در مسافرت مساوی بود.

این حدیث یعنی نماز پیامبر ﷺ بر روی سواری در سفر فقط در نمازهای نافله است اما بر روی سواری نماز فرض خوانده نمی‌‌شود بلکه بر انسان واجب است هنگامی که وقت نماز فرا رسید پیاده شده و بر روی زمین نماز بخواند.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.