(۲۸۰۸) حکم ایستادن کودکان در صف اول نماز جماعت

(۲۸۰۸) سوال: امام هنگامی که اطفال و کودکان را در صف اول ببیندا چه کاری انجام دهد حال چه مستقیم پشت سر امام باشند یا اینکه در اطراف صف باشند؟ آیا به درخواست نمازگزاران برای اینکه آنها در صف دوم قرار دهد پاسخ دهد به خصوص اینکه آنها زود به نماز میآیند و برخی نیز با ادب هستند و باعث ایجاد ضرر و حواس پرتی نمیشوند و سن آنها بین هشت تا ده سال است؟

جواب:

امام کاری نمیکند بلکه هر کودکی را در مکانش رها میکند اما اگر ترس این داشت که دو کودک در کنار هم بازیگوشی کنند آنها را از یک دیگر جدا میکند.

اما بیرون کردن آنها از صف اول یا دوم یا شبیه اینها درست نیست و رسول الله ﷺ میفرماید: «لیلنی منکم أولو الأحلام و النهی»[۱](کسانی که عاقل و بالغ هستند نزدیک و پشت سر من قرار گیرند) در اینجا کسانی که عاقل و بالغ هستند را به مقدم شدن تشویق میکند تا اینکه نزدیک او قرار گیرند و پیامبر ﷺ نفرمود که نزدیک من جز انسانهای بالغ قرار نگیرند اگر اینگونه فرموده بودند میگفتیم: اگر در صف اول کودکان بودند از صف دور میشدند و از پیامبر ﷺ چیزی را سراغ ندارم که هنگامی که کودکی را در صف اول میدیدند به بیرون کردن او از صف دستور داده باشند.

در بیرون کردن کودکان مفاسدی وجود دارد: اول: به هم ریختن به خصوص زمانی که کودکان زیاد باشند.

دوم: ایجاد نفرت در کودک از مسجد و نماز زیرا کودک دارای احساس است و هنگام که جلو آمده و در صف اول در حال قرآن خواندن است در حالی که خود را با ادب و شایستهی جلو آمدن میداند سپس بعد از آن او را خورد نموده و بگوییم: به عقب برو، باعث میشود از مسجد و نماز بدش بیاید.

سوم: اگر او را به عقب برگردانیم و در صف دوم مردان باشند و کودکان را در صف سوم قرار دهیم. همه در یک صف جمع شده و بازیگوشی آنها بیشتر میشود و باعث حواس پرتی بیشتری بر نمازگزاران میشوند.

چهارم: اگر پدرش همراه او باشد سپس به کودک در حالی که در کنار پدرش است گفته شود: به عقب برگرد پدرش ناراحت میشود و میگوید: این فرزندم است و دوست ندارم از کنارم برود و فرزندم مؤدب است و کار بدی انجام نداده است و اگر فرض شود که پدر خود را کنترل کند و چیزی نگوید به نسیت کسی که فرزندش را از کنارش برداشت چیزی را به دل میگیردو در حدیث از پیامبر ﷺ وارد شده که میفرماید: «من سبق إلی ما لم یسبق إلیه فهو أحق به»[۲](کسی که به چیزی سبقت بگیرد که از او سبق گرفته نشده به نسب آن مسنحقتر است) این حدیث یا معنای آن. لذا اگر کودک به نسبت مکانی سبقت گرفت -در حالی که مؤدب بود و اذیت نکرد- هیچ وجهی برای به عقب بردنش وجود ندارد.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 8

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: كيف يتصرف الإمام في المسجد إذا وجد بعض الأطفال والصغار في الصف الأول، سواء كانوا خلف الإمام مباشرة أم في الأطراف؟ وهل يستجيب لطلب المصلين بإبعادهم إلى الخلف، خاصةً وأنهم ميكرون للصلاة، وبعضهم مؤدب لا يوجد منه ضرر أو تشويش، وأعمارهم بين الثامنة إلى العاشرة؟

فأجاب رحمه الله تعالى: لا يَصْنَعُ الإمام شيئًا، بل يبقي كل صبي في مكانه، لكن إن خشي من العَبَثِ بين الطفلين فإنه يفرق بينهما.

وأما طردهم عن الصف الأول أو الصف الثاني أو ما أشبه ذلك فليس بصحيح، وليس بصواب والنبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- قال: «ليلني منكم أولو الأحلام والنهى»، وهذا يعني به حَثُ أولي الأحلام والنهي على التقدم حتى يكونوا يلونه، وهو – صلى الله عليه وعلى آله وسلم لم يقل: لا يلني إلا أولو الأحلام لو قال: لا يلني إلا أولو الأحلام، قلنا: إذا وجد في الصف الأول أطفال فإنهم يبعدون، ولم أعلم عنه أنه – صلى الله عليه وعلى آله وسلم – إذا رأى طفلا في الصف الأول أمر بتأخيره.

وتأخير الأطفال فيه مفاسد المفسدة الأولى: الإرباك، لا سيما إذا كان الأطفال كثيرين.

المفسدة الثانية: تنفير الطفل في المسجد وللصلاة؛ لأن الطفل له شعور، فإذا كان قد تقدم وجَلَسَ في الصف الأول يقرأ القرآن، ورأى نفسه أنه متأدب، وأنه أهل لأن يتقدم، ثم بعد ذلك نكسره ونقول: اذهب للخلف، فهذا يجعله يبغض المسجد والصلاة.

المفسدة الثالثة: أننا إذا أَخَّرْنَاه ثم صار في الصف الثاني رجال، وأخرنا الأطفال في الثالث، اجتمع الأطفال في صف واحد، وإذا اجتمعوا في صف واحد فسوف يكون منهم عبتُ أكثر وتشويش أعظم على المصلين.

المفسدة الرابعة: أنه إذا كان وليه معه، ثم قيل للصبي وهو إلى جنب وليه ارجع وراء فسيكون من وليه نزاع ويقول: هذا ولدي لا أريد أن يذهب عني، وولدي مؤدب ولم يأتِ منه شر، وإذا قدر أن الولي ملك نفسه ولم يتكلم فسيكون في قلبه شيء على من أزال ابنه عن جنبه، وقد جاء في الحديث عن النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم-: «من سبق إلى ما لم يسبق إليه مسلم فهو أحق به»، هذا الحديث أو معناه، فإذا سبق الصبي إلى مكان -وهو مؤدب، ولم يحصل منه أذى فلا وجه لتأخيره.