(۱۵۹۶) آیا جایز است که فرد جُنُب، پیش از خواب، قرآن تلاوت کند؟

(۱۵۹۶) سوال: آیا جایز است که فرد جُنُب، پیش از خواب، قرآن تلاوت کند یا معوذات و آيت الكرسي و برخی اذکار که از رسول الله ﷺ روایت شده را بخواند؟

جواب:

بنا بر دیدگاه راجح که دیدگاه جمهور علما نیز هست، تلاوت قرآن در حال جنابت، جایز نیست؛ زیرا فرد جنب می‌تواند جنابتش را برطرف نموده و این مانع را از میان بردارد بر خلاف زن حائض که بنا بر دیدگاه بیشتر علما جایز است که زن حائض، قرآن را در صورت وجود مصلحت یا نیاز، تلاوت نماید؛ قرائت برای مصلحت مانند خواندن دعاهای قرآنی، آيت الكرسي، دو آیه‌ی پایانی سوره‌ی بقره، «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» و معوذتين (سوره‌های فلق و ناس) است و قرائت به خاطر نیاز برای زن مانند قرائت به خاطر ترس از فراموش کردن آن چه از قرآن حفظ کرده است، آماده شدن برای امتحان مدرسه، آموزش به فرزندان و غیره است.

تفاوت میان حائض و جُنُب، این است که زن حائض بر خلاف شخص جنب، نمی‌تواند مانع تلاوت قرآن (حیض) را بردارد؛ بنابراین به شخص جُنُب می‌گوییم: اگر خواستی اذکار قرآنی را تلاوت بخوانی، ابتدا غسل کن سپس آن را بخوان. این کار بهتر و پاک‌تر است. اشکالی ندارد که شخص، اذکار غیر قرآنی را در حالت جنابت بخواند؛ به دلیل سخن عایشه È که می‌گفت: «کان النبي ﷺ يذكر الله علی كل أحيانه»[۱] : (رسول الله ﷺ در هر حال، الله را ذکر و یاد می‌نمود)؛ اما ذكر و یاد الله B در حالت طهارت و پاکی بهتر از حالتی است که انسان پاک نباشد. رسول الله ﷺ نیز فرمود: «إني کرهت أن أذكر الله إلا على طُهرٍ» یا فرمود: «علی طهارة»[۲] : (من دوست دارم که الله را فقط در حالت طهارت و پاکی ذکر نمایم) یا چنین عبارتی فرمود؛ اما مانعی ندارد که انسان جنب، پروردگارش را با عباراتی غیر از قرآن ذکر کند. همچنین شخص جنب می‌تواند الله À را با الفاظ قرآنی یاد کند اما نیتش قرائت قرآن نباشد لذا مثلا می‌تواند بگوید: {بسم الله الرحمن الرحيم}[الفاتحة: ۱] : (به نام الله که بسیار بخشنده و بسیار مهربان)؛ یا اگر دچار مصیبتی شد، می‌تواند بگوید: {إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ}[البقرة: ۱۵۶] : (برای الله هستیم و به سوی او باز می‌گردیم)؛ یا دعا کند و بگوید: {لا إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنتُ مِنْ الظَّالِمِينَ}[الأنبیاء: ۸۷] : (هیچ معبود به حق جز تو وجود ندارد، پاک و منزه هستی و من از ظالمان و ستمکاران هستم). همچنین می‌تواند بگوید: {رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ}[البقرة: ۲۰۱] : (ای پروردگار ما! نیکی دنیا و نیکی آخرت را به ما عطا کن و ما را از عذاب آتش نجات بده). این در صورتی است که قصد و نیتش قرائت قرآن نباشد.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] مسند احمد: (۳۱/۳۸۱، شماره ۱۹۰۳۴). سنن ابو داود: کتاب الطهارة، باب أیرد السلام وهو یبول، شماره (۱۷).

تعداد بازدید: 6

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل يجوز للجنب قراءة القرآن، أو المعوذات، أو آية الكرسي وبعض الأذكار الواردة عن الرسول صلى الله عليه وسلم قبل نومه وهو جنب؟

فأجاب – رحمه الله تعالى -: قراءة القرآن والإنسان جنب لا تجوز على أصح أقوال أهل العلم، وهو قول جمهور أهل العلم فيما أعلم، وذلك لأن الجنب بإمكانه أن يغتسل، ويزيل عنه المانع، بخلاف الحائض، فإن الأصح من أقوال أهل العلم أن الحائض تقرأ القرآن للمصلحة أو الحاجة، فقراءتها إياه للمصلحة كقراءة الأوراد القرآنية، وآية الكرسي، والآيتين الأخيرتين في سورة البقرة، و ﴿ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ ﴾ [الإخلاص: ١]، والمعوذتين، وقراءتها للحاجة كقراءتها إياه خوفًا من النسيان، أو من أجل أداء الاختبار في المدارس، أو من أجل تعليم أبنائها، أو ما أشبه ذلك.

والفرق بين الحائض والجنب هو أن الحائض لا يمكنها إزالة المانع، بخلاف الجنب. وعلى هذا فنقول للجنب: إذا كنت تريد أن تقرأ الأوراد القرآنية فاغتسل، ثم اقرأها، وهذا أفضل وأطيب، وأما الأذكار والأوراد غير القرآنية فإنه لا بأس للجنب أن يقرأها؛ لقول عائشة رضي الله عنها:«كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يَذْكُرُ اللَّهَ عَلَى كُلِّ أَحْيَانِهِ».

ولكن ذكر الله تعالى على طهارة أفضل مما إذا لم يكن على طهارة، كما قال النبي – عليه الصلاة والسلام-: «إِنِّي كَرِهْتُ أَنْ أَذْكُرَ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ إِلَّا عَلَى طُهْرٍ». أَوْ قَالَ: «عَلَى طَهَارَةِ»، أو كلمة نحوها ، ولكن لا يـ يمتنع أن يذكر الإنسان ربه وهو جنب بشيء غير القرآن.

وللجنب أن يذكر الله تعالى بما يوافق القرآن إذا لم يقصد القراءة، فله أن يقول: ﴿ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ ﴾ [الفاتحة: ١]، وله أن يقول إذا أصيب بمصيبة: ﴿ إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ ﴾ [البقرة: ١٥٦]، وله أن يقول: ﴿ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَنَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ الظَّلِمِينَ ﴾ [الأنبياء: ۸۷]. وله أن يقول: ﴿ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ﴾ [البقرة: ٢٠١]. إذا لم يقصد القراءة.