(۱۵۰۵) حکم خونی که از بدن انسان اعم از بینی و غیره خارج می‌شود چیست؟

(۱۵۰۵) سوال: حکم خونی که از بدن انسان اعم از بینی و غیره خارج می‌شود چیست؟ آیا نجس است و واجب می‌باشد لباسی که به آن آلوده شده است شسته شود؟ آیا وضو را باطل می‌کند؟ منظور از خون مسفوح (ریخته شده) که از خوردن آن نهی شده‌ایم چیست؟

جواب:

خون مسفوح که از خوردن آن نهی شده‌ایم همان خونی است که از بدن حیوان زنده بیرون می‌آید. چنان که در زمان جاهلیت انجام می‌دادند: هرگاه شخص گرسنه می‌شد، رگی از رگ‌های شترش را می‌برید و از خونش می‌نوشید! این کار، حرام است. همچنین خونی که هنگام ذبح حیوان، قبل از این که روح از بدنش خارج شود بیرون می‌آید نیز نجس و حرام است.

دلالت قرآن درباره‌ی حرام بودن این خون در آیات متعدد به طور واضح و صریح آمده است؛ الله B در سوره‌ی انعام تصریح نموده که این خون، نجس و ناپاک است و فرموده‌اند: {فإنه رجسٌ} [الأنعام: ۱۴۵] : (زیرا نجس و پلید است) این عبارت به ضمیر مستتر در جمله‌ی {إِلاَّ أَنْ يَكُونَ} [الأنعام: ۱۴۵] باز می‌گردد. چنان نیست که برخی گفته‌اند که این عبارت فقط به خوک باز می‌گردد. اگر به آیه دقت کنی نیز قطعا به صحت آن چه گفتیم پی خواهی برد که فرمود: {قُلْ لا أَجِدُ فِي مَا أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلاَّ أَنْ يَكُونَ} [الأنعام: ۱۴۵] : (بگو: در چیزی که بر من وحى شده چیزی نمی‌یابم که بر خورنده‏اى حرام ‏شده باشد مگر این که) سپس این موارد را نام می‌برد: {إِلاَّ أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَماً مَسْفُوحاً أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ} [الأنعام: ۱۴۵] : (مگر این ‌كه مردار، خون ريخته شده يا گوشت ‏خوك باشد زیرا این‌ها نجس هستند). یعنی آن‌ چیزی که از حلال بودن استثنا شده و حرام قرار گرفته است همان چیزهای نجس و ناپاک می‌باشد. تعلیل و ذکر علت در این آیه برای حکمی است که شامل هر سه مورد مذکور می‌شود؛ این مسئله برای کسی ‌که در آیه تدبر نماید، واضح و آشکار است و جای اختلاف ندارد که ضمیر مستتر به تمام موارد مذکور باز می‌گردد یا به برخی از آن‌ها؟ بلکه بسیار واضح است زیرا تعلیل وذکر علت برای حکمی است که شامل تمام این سه مورد می‌شود. این خون مسفوح و ریخته شده است؛ اما خونی که در بدن حیوان حلال‌گوشت بعد از ذبح شرعی آن باقی می‌ماند، پاک است حتی اگر بعد از بریدن رگ بیرون بپاشد زیرا برخی از رگ‌ها بعد از ذبح و بعد از خروج روح، خون در آن‌ها باقی می‌ماند به طوری که اگر آن رگ را بریدی خون از آن جاری می‌شود. این خون، حلال و پاک است. خون موجود در قلب، کبد (جگر) و… نیز حلال و پاک است.

خونی که از بدن انسان خارج می‌شود: اگر از محل خروج ادرار و مدفوع خارج شود، نجس است و وضو را باطل می‌کند و تفاوتی ندارد که کم یا زیاد باشد؛ زیرا رسول الله ﷺ به زنان به طور مطلق دستور داد که خون حیض را بشویند و این دلیلی بر نجس و ناپاک بودن این خون است و این که هر قدر اندک باشد نیز قابل چشم‌پوشی نیست و مقدار کم و زیاد آن وضو را باطل می‌کند.

اگر خون از دیگر اعضای بدن مانند بینی، دندان یا از زخمی که بر اثر ضربه با آهن، شیشه و… ایجاد شده باشد خارج شود، وضو را باطل نمی‌کند و کم یا زیاد بودن آن تفاوتی ندارد. دیدگاه راجح همین است که خونی که از غیر از دو شرمگاه اعم از بینی، دندان و… خارج شود، وضو را باطل نمی‌کند و تفاوتی ندارد که کم یا زیاد باشد.در مورد نجاست این خون، قول مشهور نزد علما چنین است که: نجس و ناپاک می‌باشد و واجب است شسته شود اما از مقدار اندکش چشم‌پوشی می‌شود زیرا دوری کردن از آن دشوار است، والله أعلم.

تعداد بازدید: 6

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما حكم الدم الخارج من جسد الإنسان، سواء كان من الأنف أم غيره، فهل يُعتبَر نَجِسًا يجب غسل ما أصابه من الملابس، ويَنقُض الوضوء؟ وما الدم المسفوح الذي نُهينا عن أكله؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الدم المسفوح الذي نُهينا عن أكله هو الذي يخرج من الحيوان في حال حياته، مثل ما كانوا يفعلونه في الجاهلية؛ كان الرجل إذا جاع فَصد عرقا من بعيره، وشرب دمه، فهذا هو المحرم. وكذلك الدم الذي يكون عند الذبح قبل أن تخرج الرُّوح، هذا هو الدم المحرَّم النَّجس.

ودلالة القرآن عليه ظاهرة في عدة آياتٍ من القرآن بأنه حرام، ففي سورة الأنعام صرح الله تبارك وتعالى بأنه نجس، فإن قوله تعالى: ﴿ فَإِنَّهُ رجس ﴾ [الأنعام: ١٤٥]. وهو يعود على الضمير المستتر في قوله: ﴿إلا أن يكون﴾ [الأنعام: ١٤٥]، وليس كما قيل: يعود على الخنزير فقط، ولو تأملت الآية وجدت أن هذا هو المتعيَّن: قُلْ لا أَجِدُ فِي مَا أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلاَّ أَنْ يَكُونَ ﴾ [الأنعام: ١٤٥]. ذلك الشيء: ﴿ إِلاَّ أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَماً مَسْفُوحاً أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ ﴾ [الأنعام: ١٤٥]. أي: إن ذلك الشيء الذي استثني من الحل هو الذي يكون نجسًا، فالتعليل تعليل للحكم الذي يتضمن هذه الأمور الثلاثة، وهذا أمر ظاهر لمن يتدبره، وليس من باب الخلاف؛ هل يعود الضمير إلى بعض المذكور أم إلى كل المذكور؟ بل هذا واضح؛ لأنه تعليل لحكم ينتظم ثلاثة أمور، هذا هو الدم المسفوح.

أما الدم الذي يبقى في الحيوان الخلال بعد تذكيته تذكيةً شرعية فإنه يكون طاهرا، حتى لو انفجر بعد فَصده، فإن بعض العروق يكون فيها دم بعد الذبح، وبعد خروج الروح ؛ بحيث إذا فَصَدْتَها سال منها الدم، وهذا الدم حلال وطاهر، وكذلك دم الكبد ودم القلب، وما أشبهه كله، هو حلال وطاهر.

وأما الدم الخارج من الإنسان فإن كان من السبيلين من القبل أو الدبر، فهو نجس، وناقض للوضوء، قَل أم كَثُر؛ لأن النبي صلى الله عليه وسلم أمر النساء بغسل دم الحيض مطلقا، وهذا دليل على نجاسته، وأنه لا يُعفى عن يسيره، وهو كذلك فهو نجس، لا يُعفى عن يسيره، وناقض للوضوء؛ قليله أو كثيره.

وأما الدم الخارج من بقية البدن؛ من الأنف، أو من السن، أو من جُرح بحديدة، أو بزجاجة، أو ما أشبه ذلك، فإنه لا ينقض الوضوء، قل أو كثر، هذا هو القول الراجح أنه لا ينقض الوضوء شيء خارج من غير السبيلين من البدن، سواء من الأنف، أم من السِّنِّ، أم من غيره، سواء كان قليلا أم كثيرًا، وأما نجاسته فالمشهور عند أهل العلم أنه نجس، وأنه يجب غسله، إلا أنه يُعفى عن يسيره المشقة التحرز منه. والله أعلم.