پنج‌شنبه 17 ربیع‌الثانی 1447
۱۷ مهر ۱۴۰۴
9 اکتبر 2025

(۲۱۳۸) حکم دعای استفتاح برای نماز فرض و نفل

(۲۱۳۸) سوال: آیا دعای استفتاح برای هر نماز فرض و نفل واجب است؟ و آیا امکان دارد که در یک نماز چند نوع دعای استفتاح خواند؟

جواب:

دعای استفتاح سنت است و در نماز فرض و نفل واجب نیست و شایسته است که انسان در استفتاح هر آنچه از رسول الله ﷺ وارد شده است را بخواند و هر وقتی یکی از دعاهایی که رسول الله ﷺ وارد شده است را بخواند تا به سنت از تمام وجوه عمل کرده باشد و اگر فقط یکی از وجه‌های آن را می‌شناسد پس آن را بخواند و مشکلی نیست زیرا ظاهر این است که رسول الله ﷺ دعاهای متنوعی را در استفتاح و تشهد آورده است تا برای بندگان آسان باشد و همچنین در ذکر بعد از نماز رسول الله ﷺ تنوع داشت و این دو فایده دارد:

فایده‌ی اول: انسان همیشه بر یک نوع استمرار نورزد زیرا وقتی همیشه یک نوع را بخواند آن برایش امر عادی می‌شود و اگر غافل شود حتی این ذکر را به غیر قصد می‌گوید چون که تبدیل به یک امر عادی گشته است اما اگر اذکار متنوع را بخواند و گاهی این ذکر و گاهی ذکر دیگر را بخواند قلبش حاضر می‌گردد و می‌داند که چه دارد می‌گوید.

فایده‌ی دوم: و آنچه ظاهر است این که رسول الله ﷺ اراده‌ی آسانی برای امتش را داشته از این جهت انسان هر یک را به حسب حالش که مناسب باشد می‌خواند و به خاطر این دو فایده بعضی از عبادات بر وجوه متنوع وارد شده است مثل استفتاح، تشهد و اذکار بعد از نماز.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل دعاء الاستفتاح واجبٌ في كل صلاة فرضًا أو نفلا؟ وهل يمكن الإتيان بأكثر من نوع واحد من أدعية الاستفتاح في صلاة واحدة؟

فأجاب -رحمه الله تعالى-: الاستفتاح سنة، وليس بواجب لا في الفريضة ولا في النافلة، والذي ينبغي أن يأتي الإنسان في الاستفتاح بكل ما ورد عن النبي صلى الله عليه وسلم، يأتي بهذا أحيانًا وهذا أحيانًا، ليحصل له فعل السُّنَّةِ على جميع الوجوه، وإن كان لا يعرف إلا وجها واحدًا من السنة واقتصر عليه فلا حرج، لأن الظاهر أن النبي – عليه الصلاة والسلام- كان ينوع هذه الوجوه في الاستفتاح وفي التشهد من أجل التيسير على العباد، وكذلك في الذِّكْرِ بعد الصلاة كان الرسول عليه الصلاة والسلام- ينوعها لفائدتين:

الفائدة الأولى: أن لا يستمر الإنسان على نوع واحد، فإن الإنسان إذا استمر على نوع واحد صار الإتيان بهذا النوع كأنه أمر عادي، ولذلك لو غفل وجد نفسه يقول هذا الذكر وإن كان من غير قصد، لأنه صار أمرًا عاديًا، فإذا كانت الأذكار متنوعة وصار الإنسان يأتي أحيانًا بهذا وأحيانًا بهذا صار ذلك أحضر لقلبه وأدعى لفهم ما يقوله.

ثانيا: ما يظهر أن الرسول -عليه الصلاة والسلام- أراد التيسير على الأمة، بحيث يأتي الإنسان تارةً بهذا وتارةً بهذا على حسب ما يناسبه، فمن أجل هاتين الفائدتين صارت بعض العبادات تأتي على وجوه متنوعة، مثل الاستفتاح، والتشهد، والأذكار بعد الصلاة.

مطالب مرتبط:

(۲۱۴۱) حکم دعای استفتاح در تکبیرة الإحرام و دعای استفتاح در نماز جماعت

مأموم باید در تکبیر و دعای استفتاح و دعای سجود و غیره به صورت سری بگویند و نباید صدایشان را بلند کنند زیرا که بلند کردن صدا باعث اخلال در متابعت می‌شود....

ادامه مطلب …

(۲۱۴۰) مشهورترین دعای استفتاح

مشهور این است: «سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ، تَبَارَكَ اسْمُكَ وَتَعَالَى جَدُّكَ، وَلَا إِلَهَ غَيْرُكَ»....

ادامه مطلب …

(۲۱۴۴) حکم خواندن دعای استفتاح در نماز جنازه، دو عید و کسوف

در مورد نماز جنازه علما می‌گویند که دعای استفتاح، رکوع، سجود و تشهد بر مبنای تخفیف ندارد. اما نماز عید و استسقاء و جمعه مانند دیگر نمازها دعای استفتاح دارد.

ادامه مطلب …

(۲۱۴۸) آیا دعای استفتاح در نماز شب در هر دو رکعت تکرار می‌شود؟

دعای استفتاح در هر تکبیرة الإحرام مشروع است چه در تکبیرة الإحرام نماز فرض یا سنت باشد.

ادامه مطلب …

(۲۱۴۷) حکم خواندن دعای «اللهم إني وجهت وجهي…» در نمازهای فرض و نافله

(۲۱۴۷) سوال: آیا دعای توجه خوانده می‌شود: «اللهم إني وجهت وجهي…» در فرض یا سنت یا فقط در فرض خوانده می‌شود؟ جواب: شایسته است که دانسته شود دعای استفتاح از رسول الله ﷺ با وجوه متنوعی وارد شده است و سنت است که انسان هر بار یکی را بخواند تا این که به همه‌ی سنت‌ها […]

ادامه مطلب …

(۲۱۴۵) حکم دعای استفتاح در نمازهای سنت

دعای استفتاح در اول همه‌ی نمازها چه فرض چه سنت می‌باشد و هنگامی که در نماز فرض آن را خواندی کفایت نماز سنت را نمی‌کند زیرا هر نمازی حکم خودش را دارد....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه