(۱۹۳۲) سوال: اثنا نماز نوعی کسالت به من دست می‌دهد به خاطر هم و خستگی‌ای که در اثنا کار روز به من دست می‌دهد و از این جهت نمی‌توانم نماز را در وقت تعیین شدن بخوانم با وجود این که در هنگام خطبه‌های جمعه بسیار خشوع دارم تا این به درجه گریه هم می‌رسد؟

جواب:

باید نماز را در وقتش بخوانی و برای انسان در هیچ حالی حلال نیست که نماز را از وقتش به تأخیر بندازد و باید بر حسب توانش نماز را بپا دارد و رسول اللهﷺ به عمران بن حصینJ فرمود: «صلّ قائماً، فإن لم تستطع فقاعداً، فإن لم تستطع فعلى جنب»[۱] (نماز را ایستاده بخوان اگر نتوانستی پس آن را نشسته بجا آور و اگر نتوانستی پس بر پهلو بخوان) اما اگر انسانی مریض است و برایش سخت است که هر نمازی را در وقتش بجا آورد پس بین ظهر و عصر در یکی از وقت آن جمع بخواند و همچنین بین نماز مغرب و عشا در وقت یکی از آن دو جمع کند.

ولی تأخیر کردن تا اینکه بدون عذر شرعی از وقتش خارج شود پس این حرام است و برایش حلال نیست بلکه از او قبول نمی‌شود اگر بدون عذر شرعی آن را از وقتش خارج کند زیرا که ان بر وجهی که اللهÀ و رسول اللهﷺ به آن امر کرده‌اند نیست و از رسول اللهﷺ ثابت است که می‌فرماید:«من عمل عملاً لیس علیه أمرنا فهو رد» (هر عملی که امر ما بر آن نیست مردود است) و خبردار شدم که بعضی از کارگران -که اللهÀ ما و ایشان را هدایت کند- نماز پنجگانه را تا هنگام خواب به تأخیر می‌اندازند یعنی نماز صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشا را نمی‌خوانند مگر در هنگام خواب و این حرام است و نمازی که در وقتش خوانده نشود قبول نمی‌شود بلکه مردود است و باید تقوای اللهÀ را پیشه کنند و بدانند که اقامه‌ی نماز از اسباب رزق است و اللهÀ می‌فرماید: {وَأۡمُرۡ أَهۡلَكَ بِٱلصَّلَوٰةِ وَٱصۡطَبِرۡ عَلَیۡهَاۖ لَا نَسۡـَٔلُكَ رِزۡقࣰاۖ نَّحۡنُ نَرۡزُقُكَۗ وَٱلۡعَـٰقِبَةُ لِلتَّقۡوَىٰ} [سوره طه: ۱۳۲] (و خانواده‌ات را به نماز فرمان بده، و (خود) بر (انجام) آن شکیبا باش، (ما) از تو روزی نمی‌خواهیم، (بلکه) ما به تو روزی می‌دهیم، و سرانجام نیک برای پرهیزگاران است)

[۱] رواه البخاري (١١١٧).