۳۱۵ – از شیخ رحمه الله سوال شد: آیا برای از بین رفتن تحریم، محو کردن سرِ تصویر واجب است؟ یا اینکه آن را از نقاشی جدا کند؟ نیز، حکم عکسی که روی قوطی‌ها و مجلات و روزنامه‌ها و گواهی‌نامه‌های رانندگی و اسکناس‌ها وجود دارد، چیست؟ و آیا اینها مانع از دخول ملائکه به خانه می‌شوند؟

جواب دادند: وقتی سر از جسم جدا شود، ظاهر حدیث که می‌گوید: «دستور بده سر را از مجسمه جدا کنند» این است که اتلاف سر، واجب نیست، زیرا در حدیث سخن از اتلاف نیامده، و اگر چه در این حکم، کمی تردید نیز هست.

اما جسم بدون سر مثل درخت است و شکی در جواز آن وجود ندارد.

اما به نسبت عکس‌هایی که روی قوطی‌ها و مجلات و روزنامه‌ها وجود دارد: ورع حکم می‌کند، هر کدام از آنها که امکان اجتناب از آن وجود دارد، ترک شود. اما آنهایی که امکان اجتناب از آنها وجود ندارد، و مقصود شخص نیز عکسی که در آن مجلات یا غیره وجود دارد، نیست، ظاهر این است که در چنین مواقعی، بنا بر قاعده‌ی شرعی: {وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ}، یعنی: {و در دینتان هیچ سختی و تنگنایی برای شما نگذاشت} تحریم از میان برداشته می‌شود. همچنین، مشقت، باعث جلب آسانی است[۱]، و دوری از آن أولاتر است.

اما به نسبت عکس‌هایی که روی گواهی‌نامه‌های رانندگی و کارت‌های شناسایی و مدارک و اسکناس‌ها وجود دارد؛ همه‌ی اینها ضرورت بوده و گناهی در آن نیست و مانع از دخول ملائکه به خانه‌ها نمی‌شوند.

اما این فرموده‌ی رسول الله صلی الله علیه وسلم: «و هیچ تصویری نبینی مگر اینکه آن را از بین ببری»؛ یک احتمال قوی در آن وجود دارد؛ که منظور، هر تصویری است که از قصد و به خاطر خود تصویر، گرفته شده. غالبا هیچ عکسی وجود ندارد مگر اینکه به خاطر خود آن عکس، گرفته شده، و شکی نیست که گرفتن و جمع آوری چنین عکس‌هایی جایز نیست. مانند عکس‌هایی که برای یادگاری گرفته می‌شوند، یا عکس‌هایی که برای لذت بردن از آن، گرفته یا خریداری می‌شوند.

[۱] – قاعده‌ی شرعی که می‌گوید: «المشقة تجلب التیسیر». (مترجم)