(۱۹۶) سوال: زندگانی انسان به سه قسمت تقسیم می‌شود: زندگانی دنیا که در حال زندگی هستیم، زندگانی آخرت که معروف است و زندگانی برزخ که بین دنیا و آخرت است. زندگی برزخی چیست؟ آیا انسان با جسم و روحش در برزخ خواهد بود؟ لطفا پاسخ دهید، جزاکم الله خیرا.
جواب:
زندگانی برزخ، حیاتی بین دنیا و آخرت است. ترتیب مراحل سه‌گانه‌ی زندگی از ناقص به کامل است:
زندگانی برزخ برای افراد باتقوا، کامل‌تر از زندگانی دنیا است زیرا انسان در قبرش از نعمت برخوردار می‌شود، دری به سوی بهشت برایش می‌گشایند و تا جایی که چشمش می‌بیند، قبرش فراخ می‌شود.
زندگانی آخرت: همان بهشت و جایگاه افراد باتقوا، بسیار کامل‌تر از زندگانی برزخ است. نسبت به کافر هم عذاب قبر و برزخ، شدیدتر از عذابی است که در دنیا به آن دچار شده و عذاب جهنم که جایگاه کافران است، بسیار سخت‌تر است. زندگانی برزخ از نظر زمان و کیفیت، بین دو حیات دنیا و آخرت است. وضعیت انسان در برزخ، بین دو وضعیت ناقص‌ترین و کامل‌ترین است و زمانش نیز به همین صورت است.
جواب سؤالش که آیا زندگی در برزخ با روح و بدن است؟ قطعا و بدون شک، با روح است که گاهی به بدن نیز متصل می‌شود اگر جسم باقی مانده باشد و به سبب زمین، پوسیده نشود، آتش نگیرد و در هوا پخش نشده باشد و گاهی نیز متصل نمی‌شود.
دیدگاه راجح در مورد نعمت یا عذاب قبر: نعمت و عذاب، در اصل برای روح است که گاهی به بدن نیز متصل می‌شود؛ اما آن چه هنگام دفن رخ می‌دهد، ظاهرا بر روح و بدن با هم است؛ زیرا در این مورد، در حدیث، دلایلی وجود دارد؛ از جمله این که مرده در قبرش نشانده شده و بازخواست می‌شود، قبرش برایش فراخ یا تنگ می‌گردد؛ آن قدر تنگ می‌شود که استخوان‌های دنده‌اش در هم فرو می‌رود. همه‌ی این‌ها بدین معنا است که نعیم یا عذاب هنگام دفن، برای بدن و روح است.
***
