(۱۱۸) حکم نام‌گذاری به اسم‌هایی که از اسماء و صفات الله است

(۱۱۸) سوال: حکم نام‌گذاری به اسم‌هایی که از اسماء و صفات الله است (مثل رؤوف، عزیز، جبار و…) چیست؟ جایز است یا کسانی‌ که چنین نام‌هایی دارند باید نام خود را تغییر دهند؟

جواب:

نام‌گذاری به اسماء الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به دو شکل است:

شکل اول: این اسم‌ها با «الـ» بیاید یا این که هدف از اسم، همان صفتی باشد که بر آن دلالت می‌کند؛ در این حالت هیچ کس غیر از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به آن نام‌گذاری نمی‌شود. نامگذاری به العزیز، السید، الحکیم و … درست نیست. فقط الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به این‌ اسم‌ها نام‌گذاری می‌شود. همچنین وقتی هدف از اسم، همان صفتی باشد که بر آن دلالت دارد؛ هرچند که دارای «الـ» نباشد؛ به این دلیل که پیامبرﷺ کنیه ابو الحکم را تغییر داد. چون صحابه برای قضاوت به او مراجعه می‌کردند که پیامبرﷺ فرمود: فقط الله حَکَم است و حُکم برای او است و کنیه‌ی او را به نام فرزند بزرگش شُرَیح تغییر داد و ابو شریح گذاشت. این فرموده بدین معنا است که ممنوع است کسی به یکی از اسماء الله نام‌گذاری شود و هدف، معنای همان صفت باشد چون این نام‌گذاری به طور کامل، مطابق با اسماء الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است. شکل دوم: فرد به اسم بدون «الـ» نام‌گذاری شود و هدف، معنای صفت نباشد که در این ‌صورت اشکالی ندارد. همانند: حَکم و حکیم. نام یکی از صحابه حکیم بن حزام بود که پیامبرﷺ به او فرمود: «لا تبع ما لیس عندک»^۱: «آنچه را نزد تو نیست، نفروش» این دلیلی است بر این که هرگاه هدف از اسم، معنای صفت نباشد اشکالی ندارد. اما در اسم‌هایی مانند جبار، شایسته نیست شخص به آن نام‌گذاری شود هر چند که معنای صفت مدّ نظر نباشد؛ چون این اسم در شخص تأثیر می‌گذارد و نوعی برتری و استکبار بر مخلوقات در او رخ می‌دهد. بنابراین شایسته است از اسم‌هایی که گاهی بر شخص تأثیر می‌گذارد پرهیز شود. الله اعلم.

***

[تخریج احمد ۳/۴۰۲؛ ابوداود: کتاب الاجارة، باب فی الرجل یبیع ما لیس عنده، شماره ۳۵۰۳.] ↩︎

تعداد بازدید: 1

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما حكم التسمية بأسماء هي من أسماء الله أو صفاته، كمثل رؤوف وعزيز، وجبار، ونحو ذلك؟ هل تجوز مثل هذه التسمية، أم يجب تغييرها فيمن تسمى بها؟

فأجاب رحمه الله تعالى: التسمي بأسماء الله -عز وجل- يكون على وجهين:

الوجه الأول: أن يحلى بأل، أو يقصد بالاسم ما دل عليه من صفة، ففي هذه الحال لا يسمى به غير الله، كما لو سميت أحدا بالعزيز والسيد والحكيم وما أشبه ذلك، فإن هذا لا يسمى به غير الله لأن ال هذه تدل على لمح الأصل، وهو المعنى الذي تضمنه هذا الاسم، وكذلك إذا قصد بالاسم وإن لم يكن محلّى بأل، إذا قصد بالاسم معنى الصفة فإنه لا يسمى به، ولهذا غير النبي كنية أبي الحكم التي تكنى بها، لأن أصحابه يتحاكمون إليه، فقال النبي -عليه الصلاة والسلام- : إن الله هو الحكم وإليه الحكم، ثم كناه بأكبر أبنائه شريح، كناه بأبي شريح، فدل ذلك على أنه إذا تسمى أحد باسم من أسماء الله ملاحظا بذلك معنى الصفة التي تضمنها هذا الاسم فإنه يمنع، لأن هذه التسمية تكون مطابقة تماما لأسماء الله -سبحانه وتعالى-.

أما الوجه الثاني فهو أن يتسمى باسم غير محلى بأل، ولا مقصود به معنی الصفة، فهذا لا بأس به مثل حكم وحكيم، ومن أسماء بعض الصحابة حكيم بن حزام الذي قال له النبي عليه الصلاة والسلام: «لا تبع ما ليس عندك»، وهذا دليل على أنه إذا لم يقصد بالاسم معنى الصفة فإنه لا بأس به، لكن في مثل جَبَّار لا ينبغي أن يتسمى به وإن كان لم يلاحظ الصفة، وذلك لأنه قد يؤثر في نفس المسمى فيكون معه جبروت وعلو واستكبار على الخلق، فمثل هذه الأسماء التي قد تؤثر على صاحبها ينبغي للإنسان أن يتجنبها. والله أعلم.