(۴۲) سوال: آیا کسی که «لا إله إلا الله» بگوید اما هیچ عملی انجام ندهد وارد بهشت می‌شود؟ زیرا حدیثی قدسی وجود دارد که معنایش چنین است: «وعزتي وجلالي لأُخْرِجَنَّ من النار كل من قال: لا إله إلا الله»^۱ : (به عزّت و جلال خویش سوگند یاد می‌کنم هر کسی را که «لا إله إلا الله» بگوید از جهنم خارج می‌نمایم) الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ داناتر است، از شما بسیار متشکرم.

جواب:

شیخ ابن عثیمین رَحِمَهُ‌الله جواب دادند: «لا إله إلا الله» کلمه‌ی بزرگی است که اگر با آسمان‌ها و زمین وزن شود بر آن دو سنگینی می‌کند، معنایش نیز «هیچ معبودی به حق جز الله وجود ندارد» است لذا هرآنچه غیر از الله عبادت و پرستش می‌شود باطل است زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {ذَ ٰ⁠لِكَ بِأَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلحَقُّ وَأَنَّ مَا یَدعُونَ مِن دُونِهِۦ هُوَ ٱلبَـٰطِلُ وَأَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلعَلِیُّ ٱلكَبِیرُ} [الحج ۶۲] (این به ‌خاطر آن است که الله، حق است و آنچه جز او می‌خوانند باطل است، به ‌راستی که الله، والای بزرگ است). عبادت فقط رکوع و سجود نیست، یعنی انسان گاهی غیر از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را عبادت می‌کند بدون این‌ که برای وی سجود یا رکوع کند اما محبت آن را بر محبت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ و تعظیمش را بر تعظیم الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ مقدم می‌دارد و سخن آن در قلبش از سخن الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بزرگ‌تر می‌باشد، بدین خاطر است که رسول ‌اللهﷺ فرموده‌اند: «تعس عبد الدينار، تعس عبد الدرهم، تعس عبد الخميصة إن أعطي رَضِي وإن لم يُعطَ سخط، تَعِسَ وانتكس، وإذا شيك فلا انْتَقَشَ»^۲ : (بنده‌ی دینار نابود باد! بنده‌ی درهم نابود باد!  بنده‌ی پارچه‌ی مرغوب نابود باد! اگر به او داده شود راضی می‌شود و اگر داده نشود ناراضی و خشمگین می‌شود، نابود و سرنگون باد! اگر خاری به پایش فرو رود نمی‌تواند آن را خارج کند) پس برای دینار، درهم و لباس فاخر و مرغوب، بندگانی قرار داد؛ با وجود این‌ که آنان درهم و دینار را نپرستیده و برایش رکوع و سجود نمی‌کنند اما آن را بیش‌تر از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ تعظیم می‌کنند، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ نیز به این مسأله اشاره می‌نماید: {وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن یَتَّخِذُ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَندَادا یُحِبُّونَهُم كَحُبِّ ٱللَّهِ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُوۤا أَشَدُّ حُبّا لِّلَّهِ }[البقرة ۱۶۵] (از مردم کسانی هستند که غیر از الله همتایانی را انتخاب می‌کنند، و آنها را مانند دوست داشتن الله دوست می‌دارند، و کسانی ‌که ایمان آورده‌اند الله را بیشتر دوست می‌دارند).

لذا این کلمه‌ی بزرگی است که در آن برائت از شرک و خالص‌گردانیدن الوهیّت و عبادت برای الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ در آن نهفته است. اگر آن را با  زبان و قلبش بگوید حقیقتا آن را گفته است لذا ابوهریره رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ می‌فرماید: ای رسول‌ الله! چه کسی به شفاعتت دست می‌یابد؟ فرمود: «مَنْ قَالَ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ خَالِصًا مِنْ قَلْبِهِ» : (هر کس “لا إله إلا الله” را خالصانه از قلبش بگوید) همچنین رسول‌ اللهﷺ در حدیث عِتبان بن مالک می‌فرماید: «إن الله قد حرم على النار من قال: لا إله إلا الله، يبتغي بذلك وجه الله» : (همانا الله هر کس که «لا إله إلا الله» را فقط به خاطر رضایت الله بگوید بر آتش جهنم حرام نموده است) پس باید اخلاص وجود داشته باشد.

اما کسی که با زبان بگوید اما قلبش بدان یقین نداشته باشد سودی برایش ندارد زیرا منافقین هم الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را یاد نموده و «لا إله إلا الله» می‌گویند همان‌گونه  که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {وَإِذَا قَامُوۤا إِلَى ٱلصَّلَوٰةِ قَامُوا كُسَالَىٰ یُرَاۤءُونَ ٱلنَّاسَ وَلَا یَذكُرُونَ ٱللَّهَ إِلَّا قَلِیلا} [النساء ۱۴۲] (چون به نماز برخیزند با سستی و‌‌ کاهلی بر می‌خیزند، در چشم مردم خود نمایی می‌کنند و (در نمازشان) الله را جز اندکی یاد نمی‌کنند) همچنین به پیامبریِ رسول‌ الله ﷺ نیز شهادت می‌دهند همان‌ گونه که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {إِذَا جَاۤءَكَ ٱلمُنَـٰفِقُونَ قَالُوا نَشهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ ٱللَّهِ وَٱللَّهُ یَعلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُۥ وَٱللَّهُ یَشهَدُ إِنَّ ٱلمُنَـٰفِقِینَ لَكَـٰذِبُونَ} ­­­­­[المنافقون ۱] : (هنگامی ‌که منافقان نزد تو آیند گویند: «ما گواهی می‌دهیم که یقیناً تو فرستاده‌ی الله هستی» و الله می‌داند که بی‌گمان تو فرستاده او هستی، و الله گواهی می‌دهد که منافقان یقیناً دروغ‌گو هستند) اما شهادت به «لا إله إلا الله» و «محمد رسول الله» برایشان سودی نخواهد داشت زیرا آن را از قلب و با اخلاص نگفته‌اند، لذا هر کس این کلمه را بدون اخلاص بگوید برایش سودی ندارد و فقط او را از الله دورتر می‌سازد. از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ برای خود و برادران مسلمان خویش، یقین به این کلمه و عمل به مقتضایش را خواهانیم، همانا وی بر هر چیزی توانا است.

***

1. [صحیح بخاری: كتاب الصلاة، باب المساجد في البيوت، رقم ٤٢٥ بلفظ: (إن الله حرّم على النار من قال: لا إله إلا الله، يبتغي بذلك وجه الله)] ↩︎
2. [صحیح بخاری:  كتاب الجهاد و السير، باب الحراسة في الغزو، رقم ٢٨٨٦] ↩︎