(۳۶) سوال: شیخ محمد بزرگوار! شروط «لا إله إلا الله» چیست؟ برایمان توضیح دهید، جزاكم الله خیرا.

جواب:

شیخ ابن عثیمین رَحِمَهُ‌الله جواب دادند:

به شروطی که توضیح داده شود نیازی ندارد زیرا خودش واضح است، «لا إله إلا الله» یعنی هیچ معبود به حقّی جز الله وجود ندارد، واجب است انسان با قلب، زبان و اندام خویش بدان شهادت و گواهی دهد.

اول: با قلبش اعتقادی جازم ‌داشته باشد که هیچ معبود به حقّی جز الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ وجود ندارد و هرآنچه غیر از الله پرستیده و عبادت می‌شود باطل است، همان ‌گونه که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {ذَ ٰ⁠لِكَ بِأَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلحَقُّ وَأَنَّ مَا یَدعُونَ مِن دُونِهِۦ هُوَ ٱلبَـٰطِلُ وَأَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلعَلِیُّ ٱلكَبِیرُ} [الحج ۶۲] (این به خاطر آن است که الله حق است، و آنچه جز او می‌خوانند باطل است، و به ‌راستی که الله والای بزرگ است.)

دوم: مادامی‌ که قادر به نطق باشد باید این شهادت را با زبان بگوید زیرا رسول‌ اللهﷺ فرمود: «حَتَّى يَشْهَدُوا أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» : (تا این ‌که شهادت دهند که هیچ معبودی به حق جز الله وجود ندارد) پس هر کس قادر باشد، نطق شهادتین بر او واجب است اما شخص لال به اعتقاد قلبش اکتفا می‌کند.

سوم: این کلمه باید با عمل کردن به مقتضایش محقّق شود بدین صورت که هیچ کسی غیر از الله عبادت نشود و هیچ نوعی از انواع عبادت برای غیر الله صرف نشود، هر کس برای الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ شریک قرار دهد حتی اگر شرک اصغر باشد وی معنی «لا إله إلا الله» را محقق نساخته است، همچنین اگر از هر ‌کسی غیر از رسول ‌الله ﷺ تبعیت کند و با رسول ‌الله ﷺ مخالفت کند وی معنی «لا إله إلا الله» را محقق نساخته است، بدین خاطر است که رسول ‌الله ﷺ حتی در شرایطی که انسان گمان می‌کند آن شخص این کلمه را از روی اخلاص نگفته به گفتن «لا إله إلا الله» اکتفا می‌نمود، اسامه بن زید بن حارثه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ مرد مشرکی را گرفت، وقتی به او رسید مرد گفت: «لا إله إلا الله» اسامه گمان کرد این را از ترس کشته ‌شدن می‌گوید پس او را کشت، خبر این ماجرا به رسول ‌الله ﷺ رسید، به اسامه فرمود: «يَا أُسَامَةُ، أَقَتَلْتَهُ بَعْدَمَا قَالَ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ؟» : (آیا بعد از این‌ که «لا إله إلا الله» گفت وی را به قتل رساندی؟) اسامه گفت: ای رسول ‌الله! وی این کلمه را فقط برای پناه ‌خواستن گفت! پس همواره رسول ‌اللهﷺ تکرار کرده و می‌فرمود: «ما تَفعلُ بِلَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ إِذَا جَاءَتْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ؟» : (روز قیامت وقتی «لا اله الا الله»  بیاید با آن چه می‌کنی؟) اسامه می‌گوید: تا جایی این جمله را تکرار کرد که آرزو کردم کاش قبل از این مسلمان نبودم.

لذا می‌گوییم: باید این کلمه با زبان گفته شود، با بدن به مقتضایش عمل شود و با قلب به معنا و مدلولش اعتقاد داشت.

***