(۳۱) اخبار هواشناسی در نگاه اسلام

(۳۱) سوال: نظر شما درباره‌ی اخبار هواشناسی و اخباری که به‌ طور روزانه پیرامون حالت‌های هواشناسی از شبکه‌های رادیویی می‌شنویم چیست؟ الله متعال شما را موفق گرداند.

جواب:

شیخ ابن عثیمین رَحِمَهُ‌الله جواب دادند:

بارش باران از جمله علم غیب است که فقط الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آن را می‌داند، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {إِنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥ عِلمُ ٱلسَّاعَةِ وَیُنَزِّلُ ٱلغَیثَ وَیَعلَمُ مَا فِی ٱلأَرحَامِ وَمَا تَدرِی نَفس مَّاذَا تَكسِبُ غَدا وَمَا تَدرِی نَفسُ بِأَیِّ أَرض تَمُوتُ}[لقمان ۳۴] (بی‌گمان علم -وقوع- قیامت نزد الله است، و -او- باران را نازل می‌کند، و آنچه را که در رحم‌ها است می‌داند، و هیچ کس نمی‌داند فردا چه چیز به دست می‌آورد، و هیچ کس نمی‌داند که در کدام سرزمین می‌میرد) لذا هر کس که ادعا کند غیب را پیرامون بارش باران در آینده می‌داند کافر است زیرا این فرموده‌ی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را تکذیب نموده است: {قُل لَّا یَعلَمُ مَن فِی ٱلسَّمَـٰوَ ٰتِ وَٱلأَرضِ ٱلغَیبَ إِلَّا ٱللَّهُ} [النمل ۶۵] : (بگو در آسمان‌ها و زمین جز الله هیچ کس غیب نمی‌داند).

اما کسی که از بارش باران خبر داده یا بارش باران در آینده را پیش‌بینی کند، بر اساس آنچه دستگاه‌های دقیقی که با آن، حالات جوّی سنجیده می‌شود و کارشناسان بدین ترتیب می‌دانند که جوّ برای بارش باران آماده است، این علم غیب نیست بلکه مستندش امری محسوس است که نمی‌توان گفت علم غیب است، اخباری که در رادیو گفته می‌شود نیز از این قبیل است و از علم غیب نیست، بدین خاطر است که آن را به وسیله‌ی دستگاه‌های دقیقی که حالات جوّ را اندازه‌گیری می‌کند استنتاج می‌نمایند، خبر نمی‌دهند که بعد از چند سال و بعد از مقدار معیّنی باران خواهد بارید زیرا این دستگاه‌ها به حدی نرسیده‌اند که حوادث جوّی آینده را بتوان با آن دانست بلکه محصور به ساعات معیّنی است که این اخبار گاهی به خطا رفته و گاهی درست می‌باشد، اما علم غیب آن است که مستندش فقط علم باشد که به هیچ وسيله‌ی محسوسی تکیه نداشته باشد که این را کسی جز الله متعال نمی‌داند.

بدین مناسبت دوست دارم بگویم: واجب است دانسته شود هرآنچه در کتاب الله آمده یا از پیامبرشﷺ از امور خبری ثابت گشته ممکن نیست واقع، آن را تکذیب کند، زیرا واقع امری یقینی است و هرآنچه کتاب الله آورده یا از پیامبرشﷺ به اثبات برسد نیز امری یقینی است، هرگاه دلالت‌های آن بر مدلولش امری احتمالی نباشد، تعارض بین دو امر یقینی ممکن نیست زیرا “یقینی” قطعی است و بین دو قطعی تعارضی وجود ندارد.

بنابراین هرگاه در قرآن آیه‌ای بیابیم که ظاهرش به گونه‌ای است که از نگاه ما مخالف واقع است؛ واجب است بدانیم این ظاهر مراد الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ نیست زیرا هرگز ممکن نیست واقع محسوس، قرآن را تکذیب کند بلکه قرآن از نزد الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ نازل شده که وی دانا، آگاه از همه چیز و در آنچه می‌گوید صادق است، بعضی از مردم گمان می‌کنند این اخبار مخالف این فرموده‌ی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است: {إِنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥ عِلمُ ٱلسَّاعَةِ وَیُنَزِّلُ ٱلغَیثَ وَیعلَمُ مَا فِی ٱلأَرحَامِ} [لقمان ۳۴] : (بی‌گمان علم -وقوع- قیامت نزد الله است، و -او- باران را نازل می‌کند، و آنچه را که در رحم‌هاست می‌داند) اما در حقیقت تعارضی نیست زیرا – همان‌ طور که گفتیم – در صورتی تعارض وجود داشت که بر اساس مجرد علم، به این امور حکم می‌کردند اما آنان به وسیله‌ی دستگاه‌های محسوسی حکم می‌کنند که حالات آب و هوا با آن دانسته می‌شود که آیا جوّ برای بارش باران مهیّا است یا خیر؟

همچنین چیزی که اخیرا نقل می‌شود که آنچه در رحم مادر از جمله مذکر یا مؤنث را می‌دانند، می‌دانند که مذکر یا مؤنث است، بعضی گمان می‌کنند این مسأله با این فرموده‌ی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ در تعارض است:

{وَیَعلَمُ مَا فِی ٱلأَرحَامِ}[لقمان ۳۴] : (آنچه را که در رحم‌ها است می‌داند) که در حقیقت اگر این مسأله به اثبات برسد تعارضی با این آیه نخواهد داشت زیرا فرموده‌ی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ: {وَیَعلَمُ مَا فِی ٱلأَرحَامِ} [لقمان ۳۴] : (آنچه را که در رحم‌ها است می‌داند) (ما) اسم موصول است که مقتضی عموم می‌باشد که شامل هر آنچه متعلق به این جنین است می‌شود، معلوم است که هیچ کسی نمی‌تواند ادعا کند که می‌داند این جنین، زنده خارج خواهد شد یا مرده؟ یا این‌ که وقتی خارج شد مدت زیادی زنده خواهد بود یا مدتی کوتاه؟ یا این ‌که این جنین بعد از به دنیا آمدن و زندگی کردن، فقیر خواهد بود یا ثروتمند؟ آیا صالح خواهد بود یا فاسد؟ بدبخت خواهد بود یا خوش‌بخت؟ همچنین کسی نمی‌تواند قبل از خلقت و آشکار شدن مذکر یا مؤنث بودنش ادعا کند که مذکر یا مؤنث است.

آنچه متعلق به علم در مورد آنچه در رحم‌ها است فقط خاص مذکر و مؤنث بودن بعد از خلقت در شکم مادرش نیست زیرا هرگاه خلقت شود ممکن است فرشته‌‌ای که موکّل رحم‌ها است نیز آن را دانسته و بگوید: مذکر یا مؤنث است و می‌داند که مذکر یا مؤنث است.

بنابراین آشکار شد آنچه گفته شد – اگر صحیح باشد – که آنان توانسته‌اند بدانند جنین مذکر یا مؤنث است با این تعارضی ندارد زیرا علم به آنچه در رحم‌ها است بسیار وسیع است و خاص مذکر یا مؤنث بودن نیست.

***

تعداد بازدید: 6

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما رأيكم في نشرة الأحوال الجوية، وكل التنبؤات الجوية التي نسمعها يوميًا في نشرات الراديو، وفقكم الله؟

فأجاب رحمه الله تعالى : إن نزول المطر من علم الغيب الذي لا يعلمه إلا الله، قال الله تعالى: ﴿ إِنَّ اللَّهَ عِندَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِلُ الْغَيْثَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْأَرْحَامِ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَاذَا تَكْسِبُ غَدًا وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَي أَرْضِ تَمُوتُ ﴾ [لقمان: ٣٤]، فمن ادعى علم الغيب فيما ينزل من المطر في المستقبل فإنه كافر، لأنه مُكَذِّب لقول الله -تعالى-: ﴿قُل لَّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلَّا اللَّهُ﴾ [النمل: ٦٥].

وأما من أخبر بنزول مطر، أو توقع نزول مطر في المستقبل، بناءً على ما تقتضيه الآلات الدقيقة التي تقاس بها أحوال الجو، فيعلم الخبيرون بذلك أن الجو مهيأ لسقوط الأمطار، فإن هذا ليس من علم الغيب، بل هو مستند إلى أمر محسوس، والشيء المستند إلى أمر محسوس لا يقال إنه من علم الغيب، والتنبؤات التي تقال في الإذاعات من هذا الباب، وليست من باب علم الغيب، ولذلك هم يستنتجونها بواسطة الآلات الدقيقة التي تضبط حالات الجو، وليسوا يخبرونك بأنه سينزل مطر بعد كذا سنة وبمقدار معين، لأن هذه الآلات لم تصل بعد إلى حد تدرك به ماذا يكون من حوادث الجو، بل هي محصورة في ساعات معينة، وقد تخطئ أحيانًا وقد تصيب، أما علم الغيب فهو الذي يستند إلى مجرد العلم فقط بدون وسيلة محسوسة، وهذا لا يعلمه إلا الله
–عز وجل-.

وبهذه المناسبة أود أن أقول: إنه يجب أن يُعْلَمَ أن ما جاء في كتاب الله، أو فيما صح عن رسوله لا النوع من الأمور الإخبارية فإنه لا يمكن أبدًا أن يُكَذِّبَهَا الواقع، لأن الواقع أمر يقيني وما جاء به كتاب الله، أو ما صح عن رسوله فهو أيضًا أمر يقيني، إذا كانت دلالاته على مدلوله غير محتملة، ولا يمكن التعارض بين يقينيين، لأن اليقيني قطعي ولا تعارض بين قطعيين.

وعلى هذا فإذا وجدنا آية في كتاب الله ظاهرها كذا، ولكن الواقع يخالف الظاهر فيما يبدو لنا، فإنه يجب أن نعرف أن هذا الظاهر ليس هو ما أراده الله -عز وجل-، لأنه لا يمكن أبدًا أن يكون الواقع المحسوس مُكَذِّبًا للقرآن أبدًا، بل إن القرآن نزل من عند الله عز وجل، وهو العليم الخبير الصادق فيما يقول، فبعض الناس يظن أن هذه التنبؤات مخالفة لقوله تعالى: ﴿إِنَّ اللَّهَ عِندَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْأَرْحَامِ﴾ [لقمان: ٣٤] والحقيقة أنها لا تعارضها، لأنه كما أشرنا إليه إنما يعارضها لو كانوا يحكمون بهذه الأمور بمجرد العلم، ولكنهم يحكمونها بواسطة آلات محسوسة يتبين بها حال الجو، وهل هو مهياً للأمطار أو ليس بمهياً.

ومثل هذا ما نُقل أخيرًا من كونهم يعلمون ما في الأرحام من ذكر أو أنثى، يعرفون أنه ذكر أو أنه أنثى، فإن بعض الناس يظن أنه معارض لقوله -تعالى-: ﴿وَيَعلَمُ مَا فِي الْأَرْحَامِ﴾ [لقمان: ٣٤] ، وفي الحقيقة أنه إذا ثبت ذلك فإنه لا يعارض هذه الآية، لأن قوله: ﴿وَيَعْلَمُ مَا فِي الْأَرْحَامِ﴾ [لقمان: ٣٤] و ﴿مَا﴾ اسم موصول يقتضي العموم، وهو شامل لكل ما يتعلق بهذا الجنين، ومن المعلوم أن أحدًا لا يستطيع أن يَدَّعِي أنه يعلم أن هذا الجنين سيخرج حيا أو ميتا، أو أنه إذا خرج حيا سيبقى مدة طويلة أو يموت بعد زمن قصير، أو أن هذا الجنين إذا خرج إلى الدنيا وعاش هل يكون غنيا أو فقيرًا، وهل يكون صالحا أو فاسدًا، وهل هو شقي أو سعيد، ثم لا يدعي أحد أن يعلم هل هو ذكر أو أنثى قبل أن يُخلق وتتبين ذكورته وأنوثته.

فمتعلق العلم بما في الأرحام ليس خاصًا بالذكورة والأنوثة بعد أن يُخلق الجنين في بطن أمه، لأنه إذا خُلق فإنه يمكن أن يعلم به الملك الذي يوكل أحد أن يعلم هل هو بالأرحام يقول: أذكر أو أنثى؟ ويعلم أنه ذكر أو أنثى. فتبين بهذا أن ما ذكر إذا صح أنهم استطاعوا أن يعرفوا كون الجنين ذكرًا أم أنثى، فإنه لا يعارض الآية، لِسِعَةِ متعلق علم ما في الأرحام، لأنه ليس خاصا بكونه ذكرًا أو أنثى.