(۹۹۶) سوال: الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ} [فاطر: ٢٨]: (جز این نیست که از میان بندگان الله، عالمان از او می‌ترسند). شخص دانا و عالم، چگونه شناخته می‌شود؟

جواب:

کسی  که در مورد هر چیزی، از قرآن و سنت رسول اللهﷺ سخن می‌گوید، و مردم به عالم بودنش شهادت می‌دهند، عالم است. اما محل خشیت، قلب است. چه بسا شخص عالمی وجود داشته که هدایت از قلبش سلب شده، برای الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ خاشع و فروتن نشده و – نعوذ بالله – از عبادت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ رویگردان است. رسول اللهﷺ می‌فرماید: «قرآن حجتی به نفع تو یا بر علیه توست»[۱]. اما عالم حقیقی باید از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ خشیت داشته باشد. هر گاه قوت، چیرگی و شدت عقوبتش را با مخالفان هدایت بداند، از وی ترس و خشیت خواهد داشت. از این رو مشاهده می‌شود که هر کس عالم‌تر است، تقوا و ورع بیشتری دارد. این سخن نیز مشهور است که هر کس الله را بیشتر بشناسد ترسش از او بیشتر می‌شود.

***

[۱] صحیح مسلم: کتاب الطهارة، باب فضل الوضوء. حدیث شماره (۲۲۳). از ابومالک اشعری رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «وَالْقُرْآنُ حُجَّةٌ لَكَ أو عليك».