(۶۷۴) سوال: جناب شیخ! در باب زهد، خواندن چه کتابهایی را توصیه می‌کنید؟
جواب:
در باب زهد هیچ چیزی بهتر از قرآن و سنت رسول اللهﷺ وجود ندارد.
زهد، دو مفهوم شرعی و عرفی دارد.
مفهوم شرعی: ترک هر چیزی است که برای آخرت سودی ندارد. منظور از این نوع زهد این نیست که انسان دنیا را کاملا ترک کرده و با ریاضت زندگی کرده و از خانه خارج نشود؛ تا جایی که نه کسی را بشناسد و نه کسی او را بشناسد. بلکه زهد شرعی این است که انسان هر چیزی را که برای آخرتش سودی ندارد، ترک نماید؛ حتی اگر اعمال دنیوی انجام دهد و با مردم دمخور شده و رفت و آمد داشته باشد.
مفهوم عرفی: ریاضت کشیدن و لذت نبردن از چیزهایی است که الله آنها را برایش حلال قرار داده است. حتی اگر این چیزها برای آخرتش سودمند باشد، باز هم آنها را ترک نماید. خود را در خانه محبوس کند که به این وسیله خود را از فتنه‌ها حفظ نماید. چنین زهدی مشروع نیست و انسان به خاطر آن هیچ اجر و پاداشی ندارد. چون ممکن است با این کار، واجبات زیادی را ضایع نموده و خود را بدون هیچ سببی، از مباحات زیادی محروم نماید. باید توجه داشت انسانی که خود را از امور مباح محروم نماید، مدح نمی‌شود، بلکه مورد سرزنش قرار می‌گیرد.
به همین خاطر باید به کسی که سوال پرسیده و همچنین به دیگر شنوندگان گوشزد کنم که اول از هر چیز، معنی زهد را بدانیم. بعد به دنبال کتابهایی بگردیم که در این زمینه مفید هستند. پس چنان که اشاره کردم، قاعده‌ی زهد این است که انسان هر آنچه را که برای آخرت سودی ندارد، ترک نماید. با این توضیح، اگر انسان به یک امر دنیوی مشغول باشد که برای آخرتش مفید است، با زهد منافاتی ندارد. اما این زهد نیست که انسان کنج عزلت گزیده و با مردم نشست و برخاست نکند و خود را به ریاضت اندازد و از چیزهایی که الله تعالی برایش حلال کرده، خود را محروم نماید. این زهدی است که در شرع، مورد انتقاد قرار گرفته است.
***
